អន្តរជាតិ ៖ ការសិក្សាថ្មីមួយបានបង្ហាញថា ជំងឺ Black Death ជំងឺរាតត្បាតដ៏សាហាវបំផុតមួយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិ ដែលត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថាបានសម្លាប់ប្រជាជនអឺរ៉ុបរហូតដល់ពាក់កណ្តាល អាចត្រូវបានបង្កឡើងដោយការផ្ទុះភ្នំភ្លើង។

 

ការសិក្សាថ្មីមួយបានបង្ហាញថា តាមរយៈការក្រឡេកមើលរង្វង់ដើមឈើពីទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុប ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់អំពីអាកាសធាតុនៃសតវត្សរ៍ទី 14 ការត្រួតពិនិត្យទិន្នន័យប្រឆាំងនឹងគំរូស្នូលទឹកកកពីអង់តាក់ទិក និងហ្គ្រីនឡែន និងការវិភាគឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រ អ្នកស្រាវជ្រាវបានបង្កើតសេណារីយ៉ូ “ព្យុះដ៏ល្អឥតខ្ចោះ” ដែលអាចពន្យល់ពីប្រភពដើមនៃសោកនាដកម្មប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ពួកគេបានរាយការណ៍ពីការរកឃើញរបស់ពួកគេកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នៅក្នុងទិនានុប្បវត្តិ Communications Earth & Environment។

 

អ្នកនិពន្ធការសិក្សាជឿថា ការផ្ទុះមួយបានកើតឡើងនៅប្រហែលឆ្នាំ 1345 ប្រហែលពីរឆ្នាំមុនពេលចាប់ផ្តើមនៃជំងឺរាតត្បាត ពីភ្នំភ្លើងតែមួយ ឬចង្កោមភ្នំភ្លើងដែលមិនស្គាល់ទីតាំង ដែលទំនងជានៅតំបន់ត្រូពិច។ អ័ព្ទដែលបណ្តាលមកពីផេះភ្នំភ្លើងនឹងបានបិទបាំងពន្លឺព្រះអាទិត្យដោយផ្នែកនៅទូទាំងតំបន់មេឌីទែរ៉ាណេក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ដែលបណ្តាលឱ្យសីតុណ្ហភាពធ្លាក់ចុះ និងដំណាំបរាជ័យ។

 

 

កង្វះខាតគ្រាប់ធញ្ញជាតិជាបន្តបន្ទាប់បានគំរាមកំហែងដល់ការបង្កឲ្យមានទុរ្ភិក្ស ឬភាពចលាចលស៊ីវិល ដូច្នេះទីក្រុងរដ្ឋអ៊ីតាលី ដូចជាទីក្រុងវេនីស និងទីក្រុងហ្សឺណូអា បានងាកទៅរកការនាំចូលជាបន្ទាន់ពីតំបន់សមុទ្រខ្មៅ ដែលបានជួយរក្សាប្រជាជនឱ្យមានអាហារគ្រប់គ្រាន់។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កប៉ាល់ដែលដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ធញ្ញជាតិត្រូវបានផ្ទុកដោយបាក់តេរីដ៏សាហាវមួយប្រភេទគឺ Yersinia pestis។ ភ្នាក់ងារបង្ករោគ ដែលមានប្រភពមកពីចំនួនសត្វកកេរព្រៃនៅអាស៊ីកណ្តាល បានបន្តបង្កឱ្យមានជំងឺរាតត្បាតដែលបានបំផ្លិចបំផ្លាញអឺរ៉ុប។

 

លោក Martin Bauch ដែលជាអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តនៃអាកាសធាតុមជ្ឈិមសម័យ និងរោគរាតត្បាតមកពីវិទ្យាស្ថាន Leibniz សម្រាប់ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌នៃអឺរ៉ុបខាងកើតនៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ បាននិយាយថា “បាក់តេរីនៃជំងឺរាតត្បាតនេះឆ្លងដល់ចៃកណ្តុរ ដែលស្វែងរកសត្វម្ចាស់ផ្ទះដែលពួកវាចូលចិត្ត – កណ្តុរ និងសត្វកកេរដទៃទៀត។ នៅពេលដែលសត្វម្ចាស់ផ្ទះទាំងនេះបានស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ ចៃទាំងនោះនឹងងាកទៅរកថនិកសត្វជំនួស រួមទាំងមនុស្សផងដែរ”។

លោក Bauch បានបន្ថែមថា «ចៃកណ្តុរត្រូវបានទាក់ទាញទៅកាន់ឃ្លាំងស្តុកគ្រាប់ធញ្ញជាតិ ហើយអាចរស់បានរយៈពេលជាច្រើនខែលើធូលីគ្រាប់ធញ្ញជាតិជាប្រភពអាហារសង្គ្រោះបន្ទាន់ ដែលអាចឱ្យពួកវាស៊ូទ្រាំនឹងការធ្វើដំណើរដ៏វែងឆ្ងាយពីសមុទ្រខ្មៅទៅកាន់ប្រទេសអ៊ីតាលី»។ «បន្ទាប់ពីមកដល់ទីក្រុងកំពង់ផែ គ្រាប់ធញ្ញជាតិត្រូវបានដាក់នៅក្នុងឃ្លាំងកណ្តាល ហើយបន្ទាប់មកចែកចាយឡើងវិញទៅកាន់កន្លែងផ្ទុកតូចៗ ឬជួញដូរបន្ថែមទៀត»។

 

មុនពេលមានជំងឺរាតត្បាត ចំនួនប្រជាជនពិភពលោកមានចំនួនតិចជាង ៤៥០ លាននាក់។ ចន្លោះឆ្នាំ ១៣៤៧ និង ១៣៥១ ជំងឺ Black Death បានសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងហោចណាស់ ២៥ លាននាក់។ ផលវិបាកសង្គម សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌នៃការបាត់បង់ប្រជាជននៅតែបន្តអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍នៅទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុប និងពិភពលោកទាំងមូល។

 

ឆ្នាំមិនធម្មតា

 

កប៉ាល់ និងការជួញដូរគ្រាប់ធញ្ញជាតិត្រូវបានគេគិតថាបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងរបៀបដែលជំងឺ Black Death បានទៅដល់ទ្វីបអឺរ៉ុប។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការសិក្សានេះគឺជាការសិក្សាដំបូងដែលបង្ហាញថា ការផ្ទុះភ្នំភ្លើងអាចជាដូមីណូដំបូងគេដែលធ្លាក់ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ដែលនាំឱ្យមានជំងឺរាតត្បាត។

 

លោក Bauch បាននិយាយថា “ខ្ញុំបានរកឃើញថា ទុរ្ភិក្សដ៏លេចធ្លោបំផុតនៅក្នុងសតវត្សទី ១៣ និងទី ១៤ គឺជាពិសេសនៅក្នុងឆ្នាំទាំងនេះមុនពេលជំងឺ Black Death”។ “ហេតុអ្វីបានជាជំងឺ Black Death មកដល់យ៉ាងច្បាស់លាស់នៅឆ្នាំ ១៣៤៧ និង ១៣៤៨ យ៉ាងហោចណាស់នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីតាលី យើងមិនអាចពន្យល់បានទេបើគ្មានប្រវត្តិទុរ្ភិក្សដែលបង្កឡើងដោយអាកាសធាតុ”៕

 

ប្រភព ៖ (CNN)