ក្នុងអតីតសម័យ មានក្របីពីរប្រភេទ មួយជាក្របីស្រុក មួយទៀតជាក្របីព្រៃ ។ សត្វទាំងពីរនេះស្រលាញ់គ្នាណាស់ ដេក នៅ ស៊ីចុកជាមួយគ្នាពុំដែលឃ្លាត ។ … អានបន្ថែម រឿងព្រេងខ្មែរ÷រឿង ក្របីស្រុក និងក្របីព្រៃ
មានសត្វក្រពើមួយអាស្រ័យនៅក្នុងបឹងធំ លុះដល់រដូវប្រាំងទឹកបឹងនោះក៏រីងស្ងួតអស់ ក្រពើនោះនៅពុំបាន ទើបវារឡើងលើគោក ដើរត្រេចរកទីមានទឹក ។ កាលនោះមានតាចាស់ម្នាក់ បររទេះមក បានជួបនឹងក្រពើកំពុងវារនៅកណ្ដាលផ្លូវ ។ … អានបន្ថែម រឿងនិទានខ្មែរ÷រឿង ក្រពើ និងអ្នកបររទេះ
ក្នុងកាលកន្លងយូរអង្វែងទៅហើយ មានបុរសម្នាក់ជាចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យឈ្មោះតាពស់ព្រៃ គាត់ជាមនុស្សទីទ័លក្រ បានមកតាំងទីលំនៅ ធ្វើស្រែចម្ការ នៅក្បែរជើងភ្នំតែពីរនាក់ប្ដីប្រពន្ធ ។ លុះនៅយូរៗ ទៅបានកូនប្រុសម្នាក់ គាត់ចិញ្ចឹមបីបាច់តាំងពីតូចរហូតដល់បានអាយុ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង ខ្លាស៊ីកូនតាពស់ព្រៃ
ថ្ងៃមួយ ទន្សាយស្វែងរកចំណីអាហារ បានប្រទះគល់ត្រាចមួយ ដែលគេទើបនឹងកាប់ថ្មី ៗ មានជ័រកកស្អិតតតាត់ ទន្សាយលោតផ្លោតអង្គុយពីលើជ័រ ជាប់គូទនិងជើងរើពុំរួច នៅនឹងថ្កល់លើគល់ត្រាចនោះ ។ … អានបន្ថែម រឿងនិទានខ្មែរ÷រឿង ទន្សាយជាប់គូទនឹងគល់ត្រាច
កាលពីព្រេងនាយ មានស្ដេចត្មាតមួយ មានពួកពលបរិវារជាច្រើនអាស្រ័យនៅក្នុងព្រៃភ្នំ ។ យប់មួយស្ដេចត្មាតនោះ ដេកទៅយល់សប្ដឃើញថា បានចាប់ស្ដេចដំរីស យកមកស៊ីជាអាហារ ។ លុះភ្ញាក់ឡើងក៏ប្រើពួកពល … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង ត្មាតបោកដំរីស
នៅក្នុងតំបន់ឡាបានសៀក ឃុំឡាំងបាង ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី មានស្រះមួយធំ ទំនងជាអាងទឹកបុរាណ ដែលសេសសល់មកពីលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ, ព្រោះស្រះនេះ នៅចំចន្លោះជ្រលងភ្នំ ហើយមានសណ្ឋានមូលដូចបាតខ្ទះ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង ស្រះយក្ខឡោម (ខេត្តរតនគិរី)
ខេត្តកណ្តាល៖ ទីអារាមវត្តចតុទិសនេះបានកកើតឡើងតាំងពីសម័យលង្វែកមកម៉្លេះ។ ប៉ុន្តែអារាមនេះ ត្រូវបានរៀបចំកសាងឡើងវិញ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទអង្គឌួង ក្រោមរាជកិច្ចចាត់ចែងដោយសម្តេចព្រះវររាជិនី ប៉ែន នៅក្នុងរវាង ព.ស២៣៩២ ត្រូវនឹងគ.ស១៨៤៨។ … អានបន្ថែម អានប្រវត្តិហើយមានអារម្មណ៍ស្តាយខ្លាំងណាស់ ព្រះវិហារវត្តចតុទិសដ៏ប្រណីតនៃសំណង់វិហារខ្មែរពីអតីតកាល
នៅក្នុងឃុំស្វាយអង្គ ស្រុកស្វាយរៀង ខេត្តស្វាយរៀង នៅចម្ងាយ ប្រមាណជា ១០ គ.ម. អំពីថ្នល់ជាតិលេខ ១ (គឺថ្នល់ពីភ្នំពេញទៅស្វាយរៀង) … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង ប្រាសាទនៅឃុំស្វាយអង្គ(ខេត្តស្វាយរៀង)
នៅក្នុងឃុំរាក់ជ័យ ស្រុកបាភ្នំ ខេត្តព្រៃវែង មានភូមិមួយដែលនៅខាងលិចគោកសណ្ដែក ចម្ងាយប្រមាណ ៣ គ.ម. គេហៅភូមិនេះថា “កំពង់ខ្សាច់ស” ។ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷ រឿងកំពង់ខ្សាច់ស (នៅខេត្តព្រៃវែង)
នៅខាងលិច នៃក្រុងកំពង់ចាម, តាមដងផ្លូវជាតិលេខ ៧ ទៅពីក្រុងភ្នំពេញ មានប្រាសាទបុរាណមួយ ដែលអ្នកស្រុកសំគាល់ឈ្មោះថា “ប្រាសាទនគរវត្ត” ។ ចម្ងាយចូលពីផ្លូវជាតិ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷ រឿង ប្រាសាទវត្ដនគរ (ខេត្តកំពង់ចាម)
ភ្នំពេញ៖ បើតាមប្រភពពី(វីគីភីឌៀ)បានអោយដឹងថា៖«ប្រាសាទភ្នំជីសូរ»អ្នកកសាងគឺ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១១ (១០០២-១០៥០) ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយព្រហ្មមញ្ញសាសនា ជាស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ មាន ទីតាំងភូមិស្លា ឃុំរៀង … អានបន្ថែម តើប្រាសាទភ្នំជីសូរ កសាងឡើងដោយព្រះមហាក្សត្រអង្គណា ក្នុងការឧទ្ទិសថ្វាយព្រហ្មមញ្ញសាសនា.!
ឈ្មោះភូមិផ្សេងៗ នៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញ សុទ្ធសឹងតែមានប្រវត្តិដើមកំណើត ច្រើនបែបច្រើនយ៉ាងណាស់, ប៉ុន្តែដែលសំខាន់ គឺត្រង់រឿងណាទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រផង ជាបែបនិទានពីរោះស្ដាប់ផង ។ យើងលើកយកមកចុះផ្សាយក្នុងទីនេះ តែរឿងណាដែលមានលំដាប់រឿងវែងឆ្ងាយ, … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង បឹងត្របែក(រាជធានីភ្នំពេញ)