សង្គ្រាមនៅអុីរ៉ាក់ ការធ្វើបដិវត្តន៍និទាឃរដូវ នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាកន្លងមករបស់អាមេរិក ក្នុងគោលដៅប្រែក្លាយប្រទេសដែលសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ ទៅជាប្រទេសកាន់របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ។ ប៉ុន្តែការខិតខំរបស់អាមេរិកជាង២០ឆ្នាំកន្លងមកត្រូវបរាជ័យទាំងស្រុង ដោយមិនអាចកែប្រែអ្វីបាននៅទីនោះ ហើយថែមទាំងធ្វើឱ្យប្រទេសមួយចំនួនធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិទ្រង់ទ្រាយធំ និងភាពក្រីក្រ។

– នៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកចាប់ផ្តើមសង្រ្គាមអុីរ៉ាក់ក្នុងឆ្នាំ 2003 សហរដ្ឋអាមេរិកសង្ឃឹមថានឹងបង្កើតចំណុចរបត់មួយនៅក្នុងអ្វីដែលគេហៅថា “បដិវត្តន៍ប្រជាធិបតេយ្យសកល” ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពីរទសវត្សរ៍ក្រោយមក លោកខាងលិចនៅតែមិនអាចកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ “គំរូ” ដ៏គាប់ចិត្តសម្រាប់មជ្ឈិមបូព៌ាទាំងមូលបានឡើយ។
ប្រធានាធិបតីអាមេរិក George W. Bush និងរដ្ឋបាលរបស់គាត់បានផ្តល់ហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបង្ហាញអំពីភាពត្រឹមត្រូវនៃការឈ្លានពានអុីរ៉ាក់ក្នុងឆ្នាំ 2003 ។
ក្នុងប៉ុន្មានខែដែលឈានទៅដល់សង្រ្គាម លោក Bush បាននិយាយថា ជម្លោះនាពេលខាងមុខមិនត្រឹមតែជាការលុបបំបាត់អំពើភេរវកម្ម និងការរឹបអូសអាវុធប្រល័យលោកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងអំពីការបំពេញបន្ថែមនូវ “សេរីភាព” ដែលខ្វះខាតនៅមជ្ឈិមបូព៌ា។
ប៉ុន្តែជាមួយនឹងការវិវឌ្ឍជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងវិស័យនេះ អំណះអំណាងជាច្រើននេះលែងមានទៀតហើយ។
នៅឆ្នាំ 2004 រដ្ឋលេខាធិការនៃរដ្ឋ Colin Powell ដែលពេលនោះបានគិតឡើងវិញនូវហេតុផលដ៏ទន់ខ្សោយរបស់គាត់សម្រាប់ការឈ្លានពាននិងឈ្លានពានអុីរ៉ាក់។ លោកបានទទួលស្គាល់ថា “វាបានប្រែក្លាយថា ព័ត៌មានអំពីប្រទេសអុីរ៉ាក់ដែលមានអាវុធប្រល័យលោក គឺជាព័ត៌មានមិនពិត មិនត្រឹមត្រូវ ជាការបំភាន់ដោយចេតនា”។ តាមពិតទៅ អុីរ៉ាក់មិនមានឃ្លាំងអាវុធប្រល័យលោកដូចដែលលោក Powell និងអ្នកផ្សេងទៀតបានអះអាងនៅពេលនោះទេ។
ក្តីស្រមៃរបស់អាមេរិកនៃ “ប្រជាធិបតេយ្យគំរូ” សម្រាប់មជ្ឈិមបូព៌ាទាំងមូល
បន្ទាប់ពីការអះអាងអំពីអាវុធប្រល័យលោកត្រូវបានបញ្ជាក់មិនពិត រដ្ឋបាលប៊ូសបានបន្តប្រកែកថាវាចាំបាច់ដើម្បីកសាងមជ្ឈិមបូព៌ា “សេរីជាងមុន បើកចំហ និងប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែច្រើន” ។ ក្នុងឆ្នាំ២០០៣ លោក Bush បានសន្យាជាមួយសាធារណជនអាមេរិកថា៖ «របបថ្មីមួយនៅអុីរ៉ាក់នឹងធ្វើជាគំរូ និងបំផុសគំនិតសម្រាប់សេរីភាពសម្រាប់ប្រទេសផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់»។
លោកប្រធានាធិបតី Bush បានផ្តោតលើប្រធានបទនៃ “ការកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគំរូ” នៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិក និងកងកម្លាំងចម្រុះបានធ្វើសង្រ្គាមនៅលើដី ហើយបានផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រធានាធិបតីអុីរ៉ាក់ Saddam Hussein យ៉ាងឆាប់រហ័ស។
នៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 2023 លោកប្រធានាធិបតី Bush បាននិយាយថា “ការបង្កើតប្រទេសអុីរ៉ាក់ដោយសេរីនៅក្នុងបេះដូងនៃមជ្ឈិមបូព៌ានឹងក្លាយជាព្រឹត្តិការណ៍ បដិវត្តន៍ប្រជាធិបតេយ្យពិភពលោក”។ Bush ក៏បាននិយាយផងដែរថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្ត “យុទ្ធសាស្ត្រឆ្ពោះទៅមុខសេរីនៅមជ្ឈិមបូព៌ា”។
ម្ភៃឆ្នាំក្រោយមក ចាំបាច់ត្រូវវាយតម្លៃឱ្យបានហ្មត់ចត់នូវអ្វីដែល “យុទ្ធសាស្ត្រឆ្ពោះទៅមុខ” នេះបានធ្វើនៅក្នុងប្រទេសអុីរ៉ាក់ ជាពិសេស និងទូទាំងមជ្ឈិមបូព៌ាជាទូទៅ។
ការណ៍ពិតគឺថា សហរដ្ឋអាមេរិកបានបរាជ័យជាមូលដ្ឋានក្នុងការសម្រេចគោលដៅរបស់ខ្លួននៅមជ្ឈិមបូព៌ា។ របបដែលសហរដ្ឋអាមេរិកចាត់ទុកថាជា«មិនប្រជាធិបតេយ្យ»គឺកាន់តែមានភាពធន់។
នៅក្នុងប្រទេសអុីរ៉ាក់ ការដួលរលំនៃរបបសាដាម និងគណបក្ស Baath បានបញ្ចប់ដោយបង្កើតតែប្រទេសអុីរ៉ាក់ដែលមានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ។ បន្ទាប់ពីប្រឈមមុខនឹងការបះបោរនិកាយជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងប្រទេសអុីរ៉ាក់អស់រយៈពេលប្រាំបីឆ្នាំមក ទីបំផុតសហរដ្ឋអាមេរិកបានបន្សល់ទុកនូវរដ្ឋាភិបាលដ៏ទន់ខ្សោយនិងមានការបែកបាក់គ្នាយ៉ាងខ្លាំង៕ ដោយធីរីណា

រូប​ថត​ : Getty