ភ្នំពេញ ៖ នៅថ្ងៃទី 17 ខែមេសា ឆ្នាំ 2025 លោកប្រធានរដ្ឋ ចិន Xi Jinping នឹងចាប់ផ្តើមដំណើរទស្សនកិច្ចការទូតខ្ពស់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយ ដែលជាមិត្តដែក។ នៅឆ្នាំ 2024 និងដើមឆ្នាំ 2025 ប្រទេសទាំងពីរបានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំហំពាណិជ្ជកម្មទៅវិញទៅមករហូត ចំនួន 14 576 លានដុល្លារអាមេរិក ដែលកើនឡើង 24.84% បើធៀបនឹងឆ្នាំ 2023។ លើសពីនេះ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ប្រទេសចិន បានកើនឡើងក្នុងអត្រាមធ្យម 16.78% ហើយការនាំចូលពីប្រទេសចិនកើនឡើង 17.97% នៅក្នុង កំឡុងពីឆ្នាំ 2016 ដល់ 2024។ នៅឆ្នាំ 2024 ការនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសចិនបានកើនឡើង 18.40% ហើយការនាំចូលកើនឡើង 25.78% ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ ទំហំពាណិជ្ជកម្មនៅតែ មានការកើនឡើង ។ ជាងនេះទៅទៀត ប្រទេសចិននៅតែជាប្រភពវិនិយោគធំជាងគេនៅកម្ពុជា ដែលគ្របដណ្តប់ ៤០% នៃការវិនិយោគបរទេសសរុប នៅកម្ពុជា ។ នៅឆ្នាំ 2019 ការវិនិយោគរបស់ចិនមានចំនួន $9,397.6 លានដុល្លារ ដែលភាគច្រើនផ្តោតលើវិស័យទេសចរណ៍ដែលមានចំនួន 67.2% និងវិស័យឧស្សាហកម្មមានចំនួន 20.58% នៃការវិនិយោគសរុបរបស់ចិន។ ក្នុងអំឡុងពេលរាតត្បាតនៃកូវីដ-១៩ ការវិនិយោគរបស់ចិនបានថយចុះ 12.2%, 47.21%, និង 44.99% នៅឆ្នាំ 2020, 2021 និង 2022 រៀងគ្នា ប៉ុន្តែការវិនិយោគបានចាប់ផ្តើមកើនឡើង 5.68% ក្នុងឆ្នាំ 2023 និង 39.47% នៅឆ្នាំ 2024។ ជាមួយនឹងការកើនឡើងខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ 2024 វិស័យវិនិយោគបានផ្លាស់ប្តូរទៅជាវិស័យឧស្សាហកម្មជំនួសឱ្យវិស័យទេសចរណ៍។

       ដំណើរទស្សនកិច្ចកម្រិតខ្ពស់នេះ ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងក្លាយជាដំណើរទេសចរណ៍ប្រកបដោយផ្លែផ្កាសម្រាប់ប្រទេសចិនក្នុងឆ្នាំ 2025 សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតលើខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ពាណិជ្ជកម្ម និង ការផ្គត់ផ្គង់ ។ កម្ពុជា ស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសដែល រងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងបំផុត ដោយពន្ធគយ របស់លោក Trump ដែល កំណត់ បន្ទាត់ ពន្ធ គយ 49% មុនការពន្យាពេល ៩០ថ្ងៃ នឹងមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតជាមួយប្រទេសចិនលើផលិតផលកសិកម្ម ដែលចូលកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ចកម្មសេរីត្រូវបានចូលជាធរមានរួចហើយ និង សម្ភារៈផ្សេងទៀតសម្រាប់កម្ពុជាដើម្បីធានាខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់។ វាមិនពិបាកទេ សម្រាប់ប្រទេសចិនក្នុងការជួយកម្ពុជាដោយការទិញអង្ករដែលមានត្រឹមតែ 1 លានតោន មានន័យថាប្រសិនបើចិនម្នាក់ៗបរិភោគអង្ករកម្ពុជា 78 ក្រាម ក្នុងមួយឆ្នាំ គោលនយោបាយរបស់កម្ពុជាក្នុងការនាំចេញអង្ករ 1 លានតោននឹងទទួលបានជោគជ័យ។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀត ដែលគួរជំរុញឱ្យមានគឺផ្សារស្វាយចន្ទី ដែលត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់បំផុតពីសម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និង ច្រករបៀងផ្សេងទៀតដូចជាច្រករបៀងស្រូវអង្ករនិងមច្ឆា និង ច្រករបៀង ឧស្សាហកម្ម ។ អាម៉េរិក និង ចិន ជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មពីរផ្សេងគ្នា ដែលអាម៉េរិកជាអ្នកទិញផលិតផល ឧស្សាហកម្មរបស់កម្ពុជា ហើយប្រទេសចិន ជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់វត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ឧស្សាហកម្ម និង ជាអ្នកទិញកសិផលកម្ពុជា ដែលជាទីផ្សារបំពេញឱ្យគ្នា។

       កម្ពុជា កំពុងស្វែង រក កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតលើសេវាកម្មរួមទាំងវិស័យ ទេសចរណ៍ និងវិស័យទេសចរណ៍ដែលគាំទ្រដូចជាភោជនីយដ្ឋាន និងសណ្ឋាគារ។ “បើកទូលាយ” គឺជាទស្សនវិជ្ជារបស់ប្រទេសចិន ដែលផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក សម្រាប់ដៃគូ ដែលនឹងជួយពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងកម្ពុជា និងចិន ជាពិសេសប្រជាជន ទៅប្រជាជន ។ បើយើងក្រឡេកទៅមើលទិន្នន័យក្នុងឆ្នាំ 2019 ចំនួនអ្នកទេសចរចិនគឺច្រើនជាងគេ ដែលមានចំនួន 38% នៃចំនួនអ្នកទេសចរសរុបដែលបានមកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា ដែលនេះហៅថាជាការបើកចំហរពិតដែលរដ្ឋាភិបាលចិនបានធ្វើ។ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរចិនថយចុះយ៉ាងខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ 2021 ដែលមានភ្ញៀវទេសចរតែ 46 000 នាក់ប៉ុណ្ណោះ ហើយបានចាប់ផ្តើមកើនឡើងជាលំដាប់ពីឆ្នាំ 2022 ដល់ 849 000 នាក់នៅឆ្នាំ 2024។ លើសពីនេះ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតលើការវិនិយោគគ្រាប់ស្វាយចន្ទី ថាមពលបៃតង និងថាមពលស្អាត និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបរិស្ថានគួរតែជាផ្នត់ទីពីរសម្រាប់មិត្តភាព។

ប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសមានអំណាចខាងផលិតកម្មកំពុងកើនឡើង បានមើលឃើញពីការកើនឡើងនៃការវិនិយោគរបស់ចិនក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ខណៈដែល ក្រុមហ៊ុនផលិតបានផ្លាស់ប្តូរ ខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ចេញពីប្រទេសចិន ដើម្បីទាញយកអត្ថ ប្រយោជន៍ពី តម្លៃ ពលកម្មទាប និង ការពារការដាក់ របាំងពន្ធពីសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ការផ្លាស់ ប្តូរ ទីតាំងផលិតរបស់ក្រុមហ៊ុនចិន គឺជាការផ្លាស់ប្តូរខ្សែច្រវ៉ាក់តម្លៃ និង ខ្សែច្រវ៉ាក់ផ្គត់ផ្គង់ ដែលគួរតែស្ថិតក្នុងការពិភាក្សានៃដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរនៅក្នុងបរិបទនៃការផ្លាស់ប្តូរទីតាំងឧស្សាហកម្ម BYD មក កាន់ប្រទេសកម្ពុជា ឧស្សាហកម្មគ្រឿងបន្លាស់ គួរតែត្រូវ បាន ផ្លាស់ទីដូចគ្នាដែរ ដើម្បីកាត់បន្ថយថ្លៃដើម ផលិតកម្ម ដែល ជា យុទ្ធសាស្ត្រមួយ ក្នុង ការឆ្លើយតបទៅនឹងពន្ធគយ របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ដើម្បីសម្រេចបាននូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទំនើបកម្មបែបចិន ប្រទេសទាំងពីរគួរតែចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងលើ វិស័យជាច្រើន រួមទាំងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើការតភ្ជាប់ផ្លូវដែក ពីប្រទេសចិនមកកម្ពុជាតាមរយៈឡាវ ពាណិជ្ជកម្មកសិកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល និងបៃតង។ ការកែលម្អការតភ្ជាប់ផ្លូវអាកាស និងការហោះហើរត្រង់ គួរតែស្ថិតនៅក្នុងការពិភាក្សារវាងកម្ពុជានិងចិន ក្នុងអំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចកម្រិតខ្ពស់របស់ប្រធានរដ្ឋ ចិន Xi Jinping មកកាន់កម្ពុជា ។ នេះនឹងក្លាយជាឧទាហរណ៍ដ៏ល្អមួយសម្រាប់ពិភពលោក ប្រសិនបើកម្ពុជាអាចជាមជ្ឈមណ្ឌលចែកចាយផលិតផលចិនក្នុងអាស៊ាន តាមរយៈខ្សែបណ្តាញតភ្ជាប់រួមមានផ្លូវដែក ផ្លូវទឹក និងផ្លូវអាកាស ។ លើសពីនេះ ធនាគារចិននៅកម្ពុជា នឹងដើរតួនាទីជាធនាគារអន្តរការី ក្នុងអាស៊ាន សម្រាប់សេវាធនាគារអន្តរអាស៊ាន-ចិន ដែលគាំទ្រយ៉ាងច្រើនដល់ពាណិជ្ជកម្ម និងការ វិនិយោគ របស់ចិន។ វិធីសាស្រ្តនេះគឺដើម្បីលើកកម្ពស់ RMB របស់ចិនផងដែរ នៅក្នុងពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគនៅក្នុងអាស៊ានជាឧទាហរណ៍។ ហើយវា នឹង ត្រូវបាន អនុវត្តទៅតំបន់ផ្សេងទៀតនៅ ពេលក្រោយសម្រាប់ការការពារពិភពលោកពីទីផ្សារផ្តាច់មុខ និងរបាំងពន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។

       ទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងកម្ពុជាត្រូវបានកែលម្អដោយរលូនពីមួយពេលទៅមួយពេល ហើយការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនៃលក្ខខណ្ឌផលិតផលកសិកម្ម និង ផលិតផលទេសចរណ៍ សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ទាន់ របស់ប្រទេសទាំងពីរ  កិច្ចដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ គឺជាលទ្ធផលប្រកបដោយផ្លែផ្កា និងជាគំរូដ៏ល្អបំផុតសម្រាប់ពិភពលោកក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយប្រទេសចិន ក្នុងជំហានដំបូង មុនពេលចាប់ផ្តើមអភិវឌ្ឍដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសម្រាប់ រយៈពេលមធ្យម និង រយៈវែង៕

ដោយ ៖ លោកបណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍

ប្រធាន វិទ្យាស្ថាន សិក្សា ចិន នៃ រាជបណ្ឌិត្យ សភា កម្ពុជា