យោងតាមរបាយការណ៍ដែលទើបចេញផ្សាយថ្មីដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ការបំពុលខ្យល់ និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកំពុងបង្កើត “វង់គ្រោះថ្នាក់” ដែលបង្កើនហានិភ័យដល់សុខភាពមនុស្ស និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ការបំពុលខ្យល់ត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងការស្លាប់ប្រហែល 9 លាននាក់ ជាចម្បងតាមរយៈជំងឺផ្លូវដង្ហើម ជំងឺឈាម និងជំងឺភាពស៊ាំ។

របាយការណ៍ទស្សនវិស័យបរិស្ថានសកលលើកទី 7 (GEO-7) ដែលចេញផ្សាយដោយកម្មវិធីបរិស្ថានអង្គការសហប្រជាជាតិ (UNEP) នៅថ្ងៃទី 9 ខែធ្នូ បានបញ្ជាក់ថា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកំពុងធ្វើឱ្យការបំពុលខ្យល់ និងការបំភាយឧស្ម័នកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើង ខណៈពេលដែល ជំរុញឱ្យបាត់បង់ជីវៈចម្រុះ និងការរិចរិលដីធ្លីផងដែរ។ ប្រហែល 99% នៃចំនួនប្រជាជនពិភពលោកឥឡូវនេះត្រូវបានប៉ះពាល់នឹងការបំពុលខ្យល់យ៉ាងហោចណាស់មួយទម្រង់ ហើយការស្លាប់ជាង 90% កើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសក្រីក្រ និងមធ្យម។
យោងតាម GEO-7 ផលប៉ះពាល់រួមគ្នានៃសីតុណ្ហភាពកើនឡើង កំហាប់ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ខ្ពស់ ការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់មិនល្អ និងគុណភាពខ្យល់កាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនកំពុងបង្កើត “ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើសុខភាពសាធារណៈ និងបណ្តាលឱ្យមានការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងសំខាន់”។
ការបំពុលខ្យល់នៅតែស្ថិតក្នុងកម្រិតគ្រោះថ្នាក់
របាយការណ៍នេះបង្ហាញថា ការបំពុលខ្យល់កំពុងប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជនស្ទើរតែទាំងអស់នៅលើពិភពលោក តាមរយៈការប៉ះពាល់នឹងភាគល្អិត ឧស្ម័នពុល មីក្រូប្លាស្ទិក លោហធាតុធ្ងន់ និងឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ (GHGs)។
ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ដែលមានអាយុកាលវែងមួយចំនួនដូចជា CO2 និង N2O និងឧស្ម័នរយៈពេលខ្លីដូចជាមេតាន និងអូហ្សូន បន្តរំខានដល់តុល្យភាពវិទ្យុសកម្មរបស់ផែនដី។ នៅអឺរ៉ុបខាងលិច និងអាមេរិកខាងជើង កម្រិតនៃស្ពាន់ធ័រឌីអុកស៊ីត (SO2) និងអាសូតឌីអុកស៊ីត (NO2) បានថយចុះរវាងឆ្នាំ 2000 និង 2019។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កម្រិតនៃការបំពុលនៃឧស្ម័នទាំងពីរនេះបានកើនឡើងនៅក្នុងតំបន់ជាច្រើននៃអាស៊ី។ ជាពិសេស ការបំភាយឧស្ម័នមេតានពីសកម្មភាពរបស់មនុស្សបានកើនឡើងប្រហែល 20% ក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍៕

រូបថត​: TTXVN