ភ្នំពេញ៖ ឯកអគ្គរាជទូតតំណាង អចិន្ដ្រៃយ៍នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ(អ.ស.ប.) នៅហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វ៉ីស កាលពីថ្ងៃទី១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥ បានសរសេរលិខិតមួយ ផ្ញើជូនជូនលោកស្រី រ៉ូណា ស្ម៉ីត (Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់ អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីសភាពការណ៍ សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានិងពន្យល់ពីទិដ្ឋភាព ច្បាប់អំពីការបារម្ភរបស់លោកស្រីចំពោះ សភាពការណ៍នៅកម្ពុជាថ្មីៗនេះ ។
តាមខ្លឹមសារលិខិតរបស់ឯកអគ្គរាជទូតដោយសារតែមានការផ្សព្វផ្សាយ ព័ត៌មានមិនពិតអំពីស្ថានការណ៍នយោ បាយថ្មីៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានបក ស្រាយពីអង្គហេតុលម្អិតថា ទាក់ទងអំពី ឧប្បត្ដិហេតុលើតំណាងរាស្ដ្រ២រូបនៃ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺនៅថ្ងៃទី២៦ ខែ តុលា ឆ្នាំ២០១៥ ប្រជាជនប្រមាណជាង ៥០០០នាក់បានតវ៉ាដោយសន្ដិវិធីនៅ មុខរដ្ឋសភាដើម្បីទាមទារដកលោក កឹម សុខា ចេញពីអនុប្រធានទី១នៃរដ្ឋសភា។ បន្ទាប់ពីបាតុកម្មបានបញ្ចប់នៅម៉ោង ១១ព្រឹកបាតុករភាគច្រើនបានចាកចេញពីទីកន្លែងជួបជុំហើយកម្លាំងនគរបាល បានបញ្ចប់ភារកិច្ចរបស់ខ្លួន ។
នៅម៉ោង១២និង១៥នាទីថ្ងៃដដែល តំណាងរាស្ដ្រ២រូបរបស់គណបក្សសង្គ្រោះ ជាតិបានចាកចេញពីការិយាល័យនិង ត្រូវបានរាយការណ៍ថា បានបោះពាក្យ សម្ដីប្រមាថមើលងាយចំពោះបាតុករ ដែលនៅសេសសល់ ។ ដោយខឹងនឹងការ ប្រមាថទាំងនេះបាតុករបានបិទផ្លូវរថយន្ដ របស់តំណាងរាស្ដ្រនិងបានវាយដំតំណាងរាស្ដ្រទាំង២នាក់នោះ ។
ជាមួយគ្នានេះពេលកំពុងបំពេញ ទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅប្រទេសបារាំង សម្ដេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ដ្រីបានអំពាវនាវជាសាធារណៈឱ្យផ្ដល់ជាសក្ខីកម្ម ព្រម ទាំងចែករំលែកភ័ស្ដុតាងជាក់ស្ដែង។ បន្ទាប់មកក្រសួងមហាផ្ទៃបានកំណត់ អត្ដសញ្ញាណជនសង្ស័យបីនាក់ដែល ក្រោយមកពួកគេបានប្រគល់ខ្លួនជូននគរ បាលហើយត្រូវបានបញ្ជូនទៅតុលាការ ដើម្បីកាត់ទោស ។ គណៈកម្មការពិសេស មួយត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីស៊ើប អង្កេតឧប្បត្ដិហេតុនេះយ៉ាងហ្មត់ចត់ ។
រាជរដ្ឋាភិបាលនិងរដ្ឋសភាកម្ពុជា បានថ្កោលទោសយ៉ាងដាច់អហង្ការចំពោះ ឧប្បត្ដិហេតុនេះ ។ សម្ដេចតេជោនាយក រដ្ឋមន្ដ្រីបានបញ្ជាយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចតាមចាប់ខ្លួនជនល្មើស ដើម្បីយកមកផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់ដោយ គ្មានការអត់ឱនទោះបីជាពួកគេមាន និន្នាការនយោបាយទៅខាងគណបក្សណាក៏ដោយ ។ ជានីតិរដ្ឋរាជរដ្ឋាភិបាលនឹង មិនអត់ឱនចំពោះសកម្មភាពហិង្សាណាមួយប្រឆាំងសមាជិកសភាឬប្រព្រឹត្ដ មកលើពលរដ្ឋសាមញ្ញណាម្នាក់ឡើយ។
ចំពោះការដកលោក កឹម សុខា ពី អនុប្រធានទី១រដ្ឋសភា លោកឯកអគ្គរាជ ទូតតំណាងអចិន្ដ្រៃយ៍ប្រចាំអង្គការសហ ប្រជាជាតិ (អ.ស.ប.) បានលើកឡើង ថា លោក កឹម សុខា ត្រូវបានជ្រើសរើស ជាអនុប្រធានទី១រដ្ឋសភាដោយសមា ជិកសភា៦៨រូបរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៤ បន្ទាប់ពីមេដឹកនាំគណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះ ជាតិបានឯកភាពគ្នាលើកិច្ចព្រមព្រៀង នយោបាយមួយកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ ។
ក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់សម្ដេច តេជោនាយករដ្ឋមន្ដ្រីថ្នាក់ដឹកនាំគណ បក្សទាំង២បានឯកភាពលើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៥ ដោយគូសបញ្ជាក់ពីសារសំខាន់ នៃការអនុវត្ដវប្បធម៌សន្ទនាឱ្យមាន ប្រសិទ្ធភាពនៅគ្រប់កម្រិតទាំងអស់ឈរលើមូលដ្ឋានស្មោះត្រង់គោរពគ្នាទៅវិញទៅមក មិនវាយប្រហារគ្នា មិនបរិហារ កេរ្ដិ៍ និងមិនញុះញង់ឱ្យមានការស្អប់ខ្ពើម រើសអើង វឹកវរ និងជ្រុលនិយម។ លោក កឹម សុខា ដោយប្រើប្រាស់មុខតំណែង ជាអនុប្រធានទី១រដ្ឋសភានៅតែបន្ដបរិហារកេរ្ដិ៍រាជរដ្ឋាភិបាល និងថ្នាក់ដឹកនាំ បន្ដប្រើវោហារឱ្យមានការរើសអើងនិងបំបែកបំបាក់ក្នុងគោលបំណងបញ្ឆេះឱ្យមានការប្រកាន់ពូជសាសន៍ ព្រមទាំង បានញុះញង់ប្រជាជនឱ្យងើបប្រឆាំងរាជ រដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ក្នុងពេលទស្សន កិច្ចរបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសនិងក្រៅ ប្រទេស ។
ជាក់ស្ដែងកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ២០១៥ លោក កឹម សុខា បានចោទ ប្រកាន់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា បាន ប្រគល់ដីឱ្យវៀតណាមដើម្បីជាថ្នូរនឹង អំណាច ។ ដោយមិនពេញចិត្ដនឹងឥរិយា បថអសីលធម៌និងបង្កហេតុរបស់លោក កឹម សុខា ក្នុងនាមជាអនុប្រធានទី១រដ្ឋ សភាសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនបានបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃទី ៣០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ ដកលោក កឹម សុខា ចេញពីតំណែងដោយយោងតាម មាត្រា១៩និងមាត្រា២០នៃបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋសភា និងមាត្រា៨២(ថ្មី) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ។ តំណែងអនុប្រធានទី១ រដ្ឋសភានៅតែរក្សាទុកសម្រាប់គណ បក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ដោយឡែកអំពីដីកា ចាប់ខ្លួនលោក សម រង្ស៊ី គឺលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានកាត់ទោសពីបទបរិហារកេរ្ដិ៍ និងញុះញង់ឱ្យមានការរើសអើង ទាំងនៅ ក្នុងតុលាការបារាំងនិងតុលាការកម្ពុជា។
នៅកម្ពុជាលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបាន កាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២ឆ្នាំនៅឆ្នាំ២០១១ដោយយោងតាម មាត្រា៣០៥, មាត្រា៤៩៤ និងមាត្រា ៤៩៦នៃច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌរបស់កម្ពុជា។ ជានីតិរដ្ឋកម្ពុជាត្រូវតែអនុវត្ដសាល ក្រមរបស់តុលាការ។ ចាប់តាំងពីលោក សម រង្ស៊ី បានក្លាយជាពិរុទ្ធជនឋានៈជា សមាជិករដ្ឋសភានិងមានអភ័យឯកសិទ្ធិរបស់គាត់ត្រូវបានបាត់បង់ដោយស្វ័យ ប្រវត្ដិស្របតាមមាត្រា១៤នៃច្បាប់ស្ដីពីលក្ខន្ដិកៈតំណាងរាស្ដ្រ និងមាត្រា១៣៩ នៃច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង តំណាងរាស្ដ្រ ។
សូមរំលឹកឡើងវិញថា ព្រះរាជក្រឹត្យ លើកលែងទោសចុះថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ បានគ្របដណ្ដប់លើបទល្មើស ផ្សេងគ្នាចំនួន២ប៉ុណ្ណោះដែលលោក សម រង្ស៊ី បានប្រព្រឹត្ដក្នុងនោះមានការ ដកបង្គោលព្រំដែន និងការក្លែងឯកសារ សាធារណៈដោយមិនរាប់បញ្ចូលពីបទ ល្មើសបរិហារកេរ្ដិ៍ខាងលើទេ ។
លោកឯកអគ្គរាជទូតតំណាងអចិន្ដ្រៃយ៍ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាប្រចាំអង្គការ សហប្រជាជាតិបានបញ្ជាក់សាជាថ្មីឡើង វិញពីការប្ដេជ្ញាចិត្ដយ៉ាងមុតមាំរបស់ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការពង្រឹងនីតិ រដ្ឋរួមមានការការពារ និងការលើក កម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស ។ រាជរដ្ឋាភិបាល កម្ពុជាត្រៀមខ្លួនបន្ដជំរុញវប្បធម៌សន្ទនាជាមួយបក្សប្រឆាំងដោយឈរលើមូល ដ្ឋានការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក នីតិរដ្ឋ មិនបរិហារកេរ្ដិ៍ និងមិនញុះញង់ឱ្យស្អប់ វឹកវរ និងរើសអើង ។
ទន្ទឹមនឹងនេះឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជា ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្របែលហ្ស៊ិកក៏បានផ្ញើលិខិតដែលមានខ្លឹមសារប្រហាក់ ប្រហែលគ្នានេះដែរជូនសមាជិករបស់សភាអឺរ៉ុប ហើយនៅថ្ងៃដដែលនេះដែរ (២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥) អ្នកនាំពាក្យ ក្រសួងការបរទេសនិងសហប្រតិបត្ដិការអន្ដរជាតិក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយ (ដូចមានអត្ថបទជូនភ្ជាប់ជាមួយ) ឆ្លើយតបនឹងលោកឆាលស៍ សានទីអាហ្គូ (Charles Santiago) សមាជិកសភា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនិងជាប្រធានសភា អាស៊ានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សដែលបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៥ អំពីសភាពការណ៍នៅកម្ពុជាថ្មីៗ នេះដែលបានរំលោភយ៉ាងល្ងិតល្ងង់ ដោយចេតនាចំពោះមាត្រាទី២នៃធម្ម នុញ្ញអាស៊ានដែលបានចែងពី ការមិន ជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ ប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ក៏មានខ្លឹមសារ ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានឹងលិខិតទាំង២ខាងលើដែរតែបានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមថា “អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសនិង សហប្រតិបត្ដិការអន្ដរជាតិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាសូមរំលឹកលោក ឆាលស៍ សានទីអាហ្គូស មាជិកសភានៃប្រទេស ម៉ាឡេស៊ីដែលជាប្រធានអាស៊ានត្រូវ គោរពឱ្យបានពេញលេញនូវគោលការណ៍ ដ៏ពិសិដ្ឋនៃមាត្រាទី២របស់ធម្មនុញ្ញ អាស៊ានខាងលើនេះ” ។
ម្យ៉ាងទៀតអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការ បរទេសនិងសហប្រតិបត្ដិការអន្ដរជាតិ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាក៏បានរំលឹក លោក ឆាលស៍ សានទីអាហ្គូ ថា ក្នុងឆ្នាំ ២០១២អំឡុងពេលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ានតាមការខិតខំរបស់កម្ពុជាប្រមុខដឹកនាំអាស៊ានបានអនុម័តជាឯកច្ឆន្ទនូវ“សេចក្ដីប្រកាសសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាន” និង“សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ភ្នំពេញអំពីការ អនុម័តសេចក្ដីប្រកាសសិទ្ធិមនុស្ស អាស៊ាន (AHRD)” ដែលសព្វថ្ងៃនេះ គណៈកម្មការអន្ដររដ្ឋាភិបាលអាស៊ានស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស(AICHR)កំពុងធ្វើការ យ៉ាងសកម្មជាបន្ដបន្ទាប់ដើម្បីជំរុញនិងការពារសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ៕
ដោយ៖ ហេង សូរិយា
