ទីក្រុងវ៉ាសុីនតោន៖ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ដណ្តើម បានសិទ្ធគ្រប់គ្រងនៅក្នុងសភាជាលើកដំបូងក្រោយរយៈពេល ៨ឆ្នាំ ។ ជាមួយនឹងជ័យជំនះនោះ ជាឧបស័គ្គយ៉ាងធំធេង សម្រាប់ប្រធានាធិបតីដូណាលត្រាំ ក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយដឹកនាំ ពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
នៅពេលខាងមុខ ប្រធានាធិបតី ដូណាលត្រាំត្រូវការសភា អនុម័តគាំទ្រដល់គោលនយោបាយដឹកនាំរបស់លោក ហើយពេលនេះ លោកត្រូវប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាយ៉ាងធំ ពេលគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ គ្រប់គ្រងនៅសភារារាំង គោលនយោបាយរបស់លោក។ ជាមួយគ្នានេះគោលនយោបាយ របស់លោកត្រាំ នៅក្នុងទំនាក់ទំនង ជាមួយកូរ៉េខាងជើង រុស្ស៊ី ចិន ឬអីរ៉ង់ និងមជ្ឈឹមបូព៌ា អាចនឹងត្រូវ ពិចារណាផ្លាស់ប្តូរ ។
គណបក្សនយោបាយត្រូវការ ២១៨អាសនៈ ដើម្បីគ្រប់គ្រងសម្លេងភាគច្រើន ក្នុងសភា ជាន់ខ្ពស់ ។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកឯកទេសបានលើកឡើងថា គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវការតែ ២៣កៅអីពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋនោះ នឹងមានសិទ្ធគ្រប់គ្រងសភា ។
តើអ្វីទៅជាការបោះឆ្នោតកណ្តាលអាណត្តិ? តើវាមានសារៈសំខាន់យ៉ាងណាខ្លះ ចំពោះលោកដូណាល់ ត្រាំ? អាមេរិកដូចជាបោះឆ្នោតមិនចេះចប់! ជាការពិត នៅអាមេរិក ការបោះឆ្នោតសំខាន់ៗ តែងតែរៀបចំធ្វើទៅ នៅរៀងរាល់ ២ឆ្នាំម្តង គឺការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី (អាណត្តិ ៤ឆ្នាំ) ដែលនៅក្នុងនោះ ក៏មានការបោះឆ្នោតសភា និងអភិបាលរដ្ឋមួយផ្នែកផងដែរ និងការបោះឆ្នោត នៅពេលដែលប្រធានាធិបតីកាន់តំណែងបានពាក់កណ្តាលអាណត្តិ ដែលគេហៅថា ការបោះឆ្នោតកណ្តាលអាណត្តិ (Midterm Elections)។
នៅថ្ងៃអង្គារ ទី៦ វិច្ឆិកា ២០១៨នេះ ពលរដ្ឋអាមេរិកនឹងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិករដ្ឋសភា (ឬសភាតំណាង) ព្រឹទ្ធសភា និងអភិបាលរដ្ឋ ព្រមទាំងអភិបាលក្រុង និងសមាជិកសភានៅតាមរដ្ឋនីមួយៗ។
-រដ្ឋសភា៖ សមាជិករដ្ឋសភាទាំង ៤៣៥ នឹងត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសថ្មី។ នៅអាមេរិក សមាជិករដ្ឋសភាមានអាណត្តិតែពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកថ្មី ត្រូវធ្វើឡើង នៅរៀងរាល់ពីរឆ្នាំម្តង គឺម្តងស្របពេលជាមួយនឹងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី និងម្តងទៀត នៅក្នុងការបោះឆ្នោតកណ្តាលអាណត្តិ។
-ព្រឹទ្ធសភា៖ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកមានចំនួនសរុប ១០០រូប ហើយមានអាណត្តិ ៦ឆ្នាំ ដោយនៅក្នុងនោះ គេរៀបចំឲ្យមានសមាជិក ១ភាគ៣ (៣៣រូប ឬ ៣៤រូប) ត្រូវផុតអាណត្តិជាបន្តបន្ទាប់គ្នា ហើយត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសថ្មីនៅរៀងរាល់ពីរឆ្នាំម្តង គឺម្តងស្របពេលជាមួយនឹងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី និងម្តងទៀត នៅក្នុងការបោះឆ្នោតកណ្តាលអាណត្តិ។ នៅថ្ងៃទី៦វិច្ឆិកានេះ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាដល់ទៅ ៣៥រូប ត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសជាថ្មី ដោយសារតែមាន សមាជិក ៣៣រូប ត្រូវផុតអាណត្តិ ចំណែកឯ ២រូបទៀតបានលាឈប់មុនចប់អាណត្តិ។
-អភិបាលរដ្ឋ៖ សហរដ្ឋអាមេរិក មានរដ្ឋជាសមាជិកចំនួន ៥០ ហើយរដ្ឋនីមួយៗត្រូវដឹកនាំដោយអភិបាលរដ្ឋ។ អភិបាលរដ្ឋមានអាណត្តិ ៤ឆ្នាំ លើកលែងតែនៅរដ្ឋពីរ (Vermont និង New Hampshire) ដែលអភិបាលរដ្ឋមានអាណត្តិតែពីរឆ្នាំ។ អភិបាលរដ្ឋទាំង ៥០នេះ មិនត្រូវបានបោះឆ្នោត និងចប់អាណត្តិនៅក្នុងឆ្នាំតែមួយដូចគ្នាទាំងអស់នោះទេ គឺអាស្រ័យទៅតាមច្បាប់កំណត់នៅក្នុងរដ្ឋនីមួយៗ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋភាគច្រើន (៣៤រដ្ឋ) បោះឆ្នោតជ្រើសរើសអភិបាលរដ្ឋរបស់ខ្លួន នៅក្នុងអំឡុងការបោះឆ្នោតកណ្តាលអាណត្តិ។
តើការបោះឆ្នោតកណ្តាលអាណត្តិនេះមានសារៈសំខាន់ប៉ុណ្ណាសម្រាប់លោកដូណាល់ ត្រាំ?
សភាអាមេរិក គឺជាស្ថាប័នដែលកាន់កាប់អំណាចនីតិបញ្ញត្តិ ពោលគឺ ជាអ្នកធ្វើច្បាប់ និងអនុម័តថវិកា ដែលជាធនធានចាំបាច់ ក្នុងការដាក់ចេញ និងអនុវត្តគោលនយោបាយរបស់ប្រធានាធិបតី។ លើសពីនេះទៅទៀត រាល់ការតែងតាំងចៅក្រម និងសមាជិករដ្ឋាភិបាល ចាំបាច់ត្រូវតែឆ្លងកាត់ការអនុម័តយល់ព្រមពីព្រឹទ្ធសភា។
បច្ចុប្បន្ននេះ សភាទាំងពីរ ពោលគឺ ទាំងព្រឹទ្ធសភា និងរដ្ឋសភា កំពុងស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់គណបក្សសាធារណរដ្ឋ។ ប្រសិនបើគណបក្សសាធារណរដ្ឋអាចនៅបន្តកាន់កាប់សភាទាំងពីរនេះតទៅទៀត វានឹងបង្កភាពងាយស្រួលដល់ការដាក់ចេញ និងអនុវត្តនូវនយោបាយរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំជាបន្តទៅទៀត។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកដូណាល់ ត្រាំនឹងត្រូវប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាស្មុគស្មាញ ប្រសិនបើសំឡេងភាគច្រើនត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងដៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ។
បើទោះបីជាគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យអាចដណ្តើមកាន់កាប់តែរដ្ឋសភាមួយក៏ដោយ ក៏ពួកគេអាចនឹងរារាំងនូវនយោបាយមួយផ្នែករបស់លោកដូណាល់ ត្រាំបាន ហើយអាចបើកការស៊ើបអង្កេត ដោយមានការបើកសវនាការសាធារណៈ និងធ្វើរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេត ទៅលើរឿងអាស្រូវជាច្រើន ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងលោកដូណាល់ ត្រាំ ជាពិសេស ទាក់ទងនឹងរឿងរុស្ស៊ីជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងការបោះឆ្នោត ដែលគេសង្ស័យថា ដើម្បីជួយឲ្យលោកដូណាល់ ត្រាំឈ្នះ កាលពីឆ្នាំ២០១៦កន្លងទៅ។
ប្រសិនបើគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យអាចដណ្តើមកាន់កាប់បានសភាទាំងពីរ លោកដូណាល់ ត្រាំ អាចនឹងត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាកាន់តែស្មុគស្មាញទៅទៀត ដោយសារតែព្រឹទ្ធសភាមានអំណាចរាំងខ្ទប់នូវការតែងតាំងចៅក្រម និងរដ្ឋមន្រ្តី។ លើសពីនេះទៅទៀត សភាទាំងពីរក៏មានអំណាចក្នុងការបោះឆ្នោតទម្លាក់ប្រធានាធិបតីចេញពីមុខតំណែងបានផងដែរ៕
ដោយ៖ មែវ សាធី
