ប្រភពអ្នកការទូតស្និទ្ធលោកខាងលិចបានបញ្ជាក់ថា នៅថ្ងៃទី១៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ សហគមន៍អឺរ៉ុបនឹងប្រកាសបញ្ចប់ការដាក់ទណ្ឌកម្មដែលធ្វើឲ្យខូចខាតសេដ្ឋកិច្ចអ៊ីរ៉ង់ ដោយសារតែកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរនោះជាផ្លូវការហើយ ។
ប្រភពបានអះអាងថា ការប្រកាសបញ្ចប់ទណ្ឌកម្មរបស់អឺរ៉ុបទៅលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់នេះអាចមានប្រសិទ្ធភាពចាប់ពីដំណាច់ឆ្នាំ២០១៥នេះតទៅ គឺក្រោយពីទីភ្នាក់ងារអាវុធបរមាណូអន្តរជាតិ(IAEA) ប្រកាសបញ្ជាក់ថា អ៊ីរ៉ង់ពិតជាបានអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងដែលបានចុះហត្ថលេខាកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥ ជាមួយមហាអំណាចទាំង៥បូកមួយបញ្ឈប់សកម្មភាពចម្រាញ់សារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូវក្នុងគោលដៅផលិតគ្រាប់បែកបរមាណូអ៊ីរ៉ង់ និងការអនុញ្ញាតឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចូលទៅកាន់អ៊ីរ៉ង់ត្រួតពិនិត្យផ្ទាល់ភ្នែក ។
ប្រភពដែលស្នើមិនឲ្យបញ្ចេញឈ្មោះបានបញ្ជាក់ថា ពិតប្រាកដណាស់ថា សហគមន៍អឺរ៉ុបនឹងព្រាងការអនុវត្តច្បាប់បញ្ឈប់ទណ្ឌកម្មពាក់ព័ន្ធកម្មវិធីអាវុធបរមាណូ ឬបញ្ចប់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចទាំងស្រុងទៅលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ប៉ុន្តែទាល់តែមានការបញ្ជាក់ពី IAEA នោះសិន ។ អង្គការ IAEA ជាអ្នកត្រួតពិនិត្យសង្កេតដោយផ្ទាល់ថា តើភាគីអ៊ីរ៉ង់បានអនុវត្តតាមដែរឬទេពាក់ព័ន្ធកិច្ចព្រមព្រៀងដែលចុះហត្ថលេខាកាលពីពេលកន្លងមកនោះ ។
សហគមន៍អឺរ៉ុប និងអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មខ្លាំងជាងគេទៅលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ទាក់ទងកម្មវិធីអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ។ អាមេរិក និងសហគមន៍អឺរ៉ុបបានអនុវត្តការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច នាពេលកន្លងមកយូរឆ្នាំហើយទៅលើស្ថាប័ន ហិរញ្ញវត្ថុ ក្រុមហ៊ុនប្រេង ឬក្រុមហ៊ុនដទៃផ្សេងៗដែលមានវិនិយោគជាមួយប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ក៏ដូចជាហាមប្រាមការចេញទិដ្ឋាការមិនឲ្យមានការចេញចូលទៅកាន់ទីក្រុងតេអេរ៉ង់ និងការបង្កកទ្រព្យមន្ត្រីអ៊ីរ៉ង់សំខាន់ៗមួយចំនួនផងដែរ ដើម្បីបង្ខំឲ្យរដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ងដែលមានការសង្ស័យថា កំពុងសម្ងំលួចផលិតគ្រាប់បែកបរមាណូនោះឲ្យ បោះបង់ចោលកម្មវិធីរបស់ខ្លួន ហើយអនុញ្ញាតឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចូលត្រួតពិនិត្យដោយគ្មានការលាក់បាំង ។
ការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះបានធ្វើឲ្យអ៊ីរ៉ងខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធំធេង ក៏ដូចជាការជាប់គាំងទ្រព្យសម្បត្តិអ៊ីរ៉ង់នៅ ក្រៅប្រទេសរាប់សិបលានដុល្លារផងដែរ ។ អ៊ីរ៉ង់អះអាងថា ខ្លួនមិនបានផលិតគ្រាប់បែកបរមាណូដូចការចោទប្រកាន់លោកខាងលិច និងអាមេរិកនោះឡើយ កម្មវិធីបរមាណូរបស់ខ្លួន គឺសម្រាប់បម្រើដល់វិស័យស៊ីវិលតែប៉ុណ្ណោះ ។
ជាច្រើនលើកច្រើនសាមកហើយ ភ្នាក់ងារអាវុធបរមាណូអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាមហាអំណាចទាំង៥បូក១ គឺមានប្រទេសអាមេរិក, រុស្ស៊ី, ចិន, បារាំង, អង់គ្លេស និងអាល្លឺម៉ង់បានជួបពិភាក្សាគ្នាជាមួយរដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់តាំងពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ នៅតែគ្មានបានលទ្ធផលជាដុំកំភួន ។
លុះមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ រដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់ស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតីថ្មី លោកហាស្សាន់ រ៉ូហានីនោះ កាលពីអំឡុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥ បានបន្ទន់ជំហរជាមួយភ្នាក់ងារអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាមួយមហាអំណាចទាំង៥បូក១ ហើយឈានដល់ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយគ្នា ថ្នូរនឹងការលើកលែងទណ្ឌកម្មពីមហាអំណាចទាំងនោះមកលើអ៊ីរ៉ង់។
អ៊ីរ៉ង់បានអះអាងថា ខ្លួនសុខចិត្តធ្វើតាមលក្ខខណ្ឌ និងកិច្ចព្រមព្រៀងដែលបានចុះហត្ថលេខានេះ ដោយបញ្ឈប់ការចម្រាញ់សារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម ព្រមទាំងអនុញ្ញាតឲ្យមានការចូលទៅត្រួតពិនិត្យដល់រោងចក្រដែលសង្ស័យថា មានការផលិតគ្រាប់បែកបរមាណូនោះ ។ ប៉ុន្តែទោះបីយ៉ាងណា ទីភ្នាក់ងារអាវុធបរមាណូអន្តរជាតិ រួមជាមួយមហាអំណាចផងដែរមិនទាន់ជឿតាមការអះអាងរបស់អ៊ីរ៉ង់ភ្លាមៗនោះឡើយ ដោយត្រូវសង្កេតត្រួតពិនិត្យសកម្មភាពរបស់អ៊ីរ៉ង់ជាមុនសិន។
ទាក់ទងបញ្ហានេះដែរ ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន channelnewsasia បានផ្សព្វផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ថា ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន នៅថ្ងៃទី១៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ មានគម្រោងប្រកាសលើកលែងការដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ដូចដែលសហគមន៍អឺរ៉ុបបានធ្វើនោះអីចឹងដែរ ។
នៅទីក្រុងតេអេរ៉ង់ ទីភ្នាក់ងារអ៊ីរ៉ង់ IRNA បានផ្សព្វផ្សាយដែរថា លោកស្រី Federica Mogherini រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហភាពអឺរ៉ុប និងសមភាគីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសអ៊ីរ៉ង់ Mohammad Javad Zarif នឹងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយនៅថ្ងៃទី១៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ ទាក់ទងបញ្ហាទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចអ៊ីរ៉ង់នេះផងដែរ ។
លោក Abbas Araghchi ប្រធានគណៈប្រតិភូចរចាបញ្ហានុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់បានថ្លែងថា ការបញ្ចប់ទណ្ឌកម្មនឹងត្រូវធ្វើឡើង នៅពេលដែលភាគីនីមួយៗបានបំពេញតាមកាតព្វកិច្ចរៀងខ្លួន។ លោកបន្តថា លោកសង្ឃឹមថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មនឹងបញ្ចប់នៅអំឡុងពេលមួយខែ ឬពីរខែទៀតនេះ ៕
ប្រែសម្រួល៖ ថាច់ យ៉ាត
