ការប្រទូស្ដរ៉ាយគ្នារវាងជនជាតិអ៊ីស្រា អែលដែលឈរជើងនៅតំបន់ភាគខាងលិច និងជនជាតិប៉ាឡេស្ទីន នៅតែបន្ដកើត ឡើង ហើយប្រែក្លាយជាទ្រង់ទ្រាយធំជាង មុនទៅទៀតចាប់តាំងពីដើមខែតុលា មកម្ល៉េះ ។ កម្រិតវិវាទកាន់តែកើនឡើង អាចប្រែក្លាយទៅជាសង្គ្រាមជាតិសាសន៍ រវាងប្រទេសទាំង២ ។ មានសំណួរសួរថា ហេតុអ្វីបានជាអំពើហិង្សាកើនឡើងនៅក្នុងពេលនេះ ?
អ្នកដែលទម្លាក់កំហុសទៅឱ្យភាគី អ៊ីស្រាអែលបានលើកឡើងថា មូលហេតុ បណ្ដាលឱ្យមានជម្លោះកើតឡើងដោយសារតែពលរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីនខកចិត្ដចំពោះ ការបរាជ័យនៃដំណើរឆ្ពោះទៅរកការទទួល ស្គាល់ជាប្រទេសប៉ាឡេស្ទីនឯករាជ្យ និង បញ្ចប់ការគ្រប់គ្រងនៅភាគខាងលិចរបស់ ប្រទេសអ៊ីស្រាអែល ។ នៅពេលនេះ អ៊ីស្រាអែលបន្ដសាងសង់លំនៅឋានជា ច្រើនទៀតនៅលើទឹកដីដែលអ៊ីស្រាអែលគ្រប់គ្រង។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះអ្នកដែលទម្លាក់ កំហុសទៅឱ្យភាគីប៉ាឡេស្ទីនបានបញ្ជាក់ថា មូលហេតុបណ្ដាលមកពីមេដឹកនាំ សាសនា និងនយោបាយប៉ាឡេស្ទីនជម្រុញ ឱ្យមានហិង្សាដោយសារតែបានសម្លាប់ ជនជាតិជ្វិហ្វ២នាក់ ។ ជាកស្ដែងលោក Muhammad Salah បានជម្រុញឱ្យ ជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនប្រើប្រាស់កាំបិតវាយ ប្រហារទៅជនជាតិអ៊ីស្រាអ៊ែល។
គម្រោងចុះហត្ថលេខាងទៅលើកិច្ច ព្រមព្រៀងបញ្ចប់ជម្លោះរវាងមេដឹកនាំអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាឡេស្ទីនប្រកដិជារងការ ជំទាស់ពីពលរដ្ឋប្រទេសទាំង២ ។ ប្រធា នាធិបតីអ៊ីស្រាអែលលោក នេតានយ៉ា ហូ និងបាត់បង់កាគាំទ្រប្រសិនបើទទួល ស្គាល់ទឹកដីប៉ាឡេស្ទីន ។
ការទម្លាក់កំហុសឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ជាដើមហេតុធ្វើឱ្យវាវាទប្រទេសទាំង២ មិនអាចឈានដល់ទីបញ្ចប់នោះឡើយ ។ ការវាយប្រហារលើផ្នូរជាទីសក្ការៈរបស់បណ្ដាជនអ៊ីស្រាអែលបានប៉ះពាល់ខ្លាំង ដល់សាសនា ដែលនឹងអាចនាំឱ្យមាន ការបកស្រាយខុសប្រែក្លាយការតស៊ូជាតិ និយម ទៅជាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងដើម្បី សាសនា ។ បើជាជម្លោះសាសនា នោះអាចបង្កជាមហន្ដរាយធ្ងន់ធ្ងរបំផុត។
អង្គការសហប្រជាជាតិ បានស្នើសុំឱ្យ គ្រប់ភាគីអ៊ីស្រាអែល និងប៉ាឡេស្ទីន គោរពនិងកុំប៉ះពាល់កន្លែងស័ក្ដិសិទ្ធិ ។ លោក អូបាម៉ា ក៏បានបង្ហាញក្ដីព្រួយ បារម្ភ និងធ្វើការថ្កោលទោសដែរ ។ ដើម្បីជាតំណាង លោក ចន ឃែរី នឹង ជួបពិភាក្សាដោយផ្ទាល់ជាមួយលោក នេ តាន់យ៉ាហ៊ូ នៅអាល្លឺម៉ង់ ។
ក្នុង ពេលរង់ចាំនេះ លោក ឃែរី បានទូរស័ព្ទ ដាច់ដោយឡែកពីគ្នាទៅលោកប្រមុខ ដឹកនាំអ៊ីស្រាអែល និងប៉ាឡេស្ទីន ឱ្យប្រឹង ធ្វើយ៉ាងណានាំភាពស្ងប់ស្ងាត់ដល់តំបន់ ។ មេដឹកនាំអ៊ីស្រាអែល និងប៉ាឡេស្ទីនក៏ ទំនងជានឹងត្រូវជួបពិភាក្សាគ្នាដោយផ្ទាល់ ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះដែរ ។
ក្រោយហេតុ ការខាងលើ ប៉ាឡេស្ទីនបានស្នើសុំទៅអង្គ ការសហប្រជាជាតិការពារពីអន្ដរជាតិ រាប់ទាំងការពង្រាយកម្លាំងទ័ពមួកខៀវ នៅក្រុងយេរូសាឡឹមចាស់នៅតាមមណ្ឌល សាសនាជាទីសក្ការៈរបស់អ្នកកាន់សាស នាអ៊ិជស្លាមនៅយេរូសាឡឹមខាងកើត នៅ វិហារអាលអាក្សា ទីលានស័ក្ដិសិទ្ធិដែល ជាសមរភូមិប្រឈមមុខគ្នារវាងជនជាតិ ប៉ាឡេស្ទីន និងកងរក្សាសន្ដិសុខអ៊ីស្រា អែល ។
ប៉ុន្ដែភាគីអ៊ីស្រាអែលប្រឆាំង ដាច់ខាត និងបានបដិសេធវត្ដមាន បរទេសនៅវិហារអ៊ិអស្លាម ព្រោះសំអាង ថា នឹងធ្វើមានលម្អៀង ។ យេរូសាឡឹម ជាទីក្រុងស័ក្ដិសិទ្ធសម្រាប់អ្នកកាន់សាសនាអ៊ិជស្លាម ឬយូដាន ។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតថ្មី របស់អ៊ីស្រាអែលប្រចាំអង្គការសហ ប្រជាជាតិចង់ឃើញក្រុមប្រឹក្សាថ្កោល ទោសការញុះញង់ឱ្យមានអំពើហិង្សាពី សំណាក់ប៉ាឡេស្ទីនជាង និងគាំទ្រការចរ ចាសន្ដិភាពដោយផ្ទាល់ឡើងវិញ ។ ប៉ុន្ដែ ដំណើរការចរចាសន្ដិភាពដើមបូព៌ានេះបានអូសបន្លាយអស់ពេលជាច្រើនខែឆ្នាំនិងជួបបរាជ័យមិនដឹងជាប៉ុន្មានលើក ប៉ុន្មានសាទេ ។
ការផ្ដល់សន្ទុះចុងក្រោយ ដែលជាគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់អាមេរិក ក៏ ត្រូវបានជាប់គាំង លែងមានដំណើរការ ទៀតតាំងពីជាងមួយឆ្នាំកន្លះមកហើយ។ បារាំងបានផ្ដល់គំនិតថ្មីចង់បង្កើតក្រុមគាំទ្រអន្ដរជាតិមួយក្រុមសម្រាប់ផ្ដល់ សន្ទុះជាថ្មីដល់ការដំណើរការសន្ដិភាព នេះ ។ យើងរង់ចាំមើលថា តើនឹងអាច មានប្រសិទ្ធិភាពបានប៉ុណ្ណាឬក៏ត្រូវបរាជ័យទាំងមិនទាន់ចាប់ផ្ដើមដូចមុនៗទៀត ក៏មិនដឹង។
សហគមន៍អន្ដរជាតិបានសំណូមពរ ឱ្យមានការយល់យោគគ្នាដើម្បីបន្ធូរបន្ថយ ភាពតានតឹងរវាងអ៊ីស្រាអ៊ែល និងប៉ាឡេ ស្ទីន ។ អាជ្ញាធរអ៊ីស្រាអែលបានសម្រេច បើកច្រកចេញចូលឱ្យប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន អាចចូលទៅកាន់ទីលានវិហារអ៊ិលស្លាម បូរាណ ដែលជាទីសក្ការៈបូជាធំបំផុត របស់ប្រជាជនអ៊ិទស្លាម ។ នេះជាកាយ វិការដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថា ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយសកម្មភាពហិង្សារបស់ យុវជនប៉ាឡេស្ទីន ដែលក្ដៅក្រហាយ ដោយសារតែការជិះជាន់ ហាមឃាត់ពី សំណាក់អាជ្ញាធរអ៊ីស្រាអែល។
ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនទាំងចាស់ទាំងក្មេង អ្នករស់នៅតំបន់ហ្សេរូសាឡឹមខាងកើតបានបញ្ជ្រៀតគ្នាណែនណាន់តាន់តាប់ ដើម្បីឡើងទៅកាន់វិហារអ៊ិាស្លាមបូរាណដែលជាទីសក្ការៈបូជារបស់ពួកគេ ។ អស់ រយៈពេល២សបា្ដហ៍មកហើយ ដែល អាជ្ញាធរអ៊ីស្រាអែលបានបិទច្រកចេញ ចូលនេះមិនឱ្យប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនអាយុ ក្រោម៥០ឆ្នាំឡើងទៅទេ ដើម្បីចៀស វាងកុំឱ្យមានអំពើភេរវកម្ម។
ទើបតែនៅថ្ងៃនេះ អ៊ីស្រាអែលបាន បើកផ្លូវលែងធ្វើការត្រួតពិនិត្យតឹងរឹង ហើយអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនគ្រប់ វ័យចូលទៅទីលានវិហារអ៊ិនស្លាមបូរាណ ។ តាមការផ្ដល់ដំណឹងនេះគឺជាការស្នើរសុំពីលោករដ្ឋមន្ដ្រីការបរទេសសហរដ្ឋអា មេរិក ចន ឃែរី ដែលយល់ថា ការបិទ ទីលានវិហារអ៊ិើស្លាមបូរាណវាមិនបាន ផ្ដល់ផលប្រយោជន៍អ្វីទេ ផ្ទុយទៅវិញគឺ វារឹតតែបញ្ឆេះកំហឹងយុវជនប៉ាឡេស្ទីនឱ្យធ្វើអំពើហិង្សាកាន់តែខ្លាំង ។ ជាការ ពិតណាស់ រដ្ឋាភិបាលលោក នេតាន់ យ៉ាហ៊ូ បានរងការរិះគន់ជាខ្លាំងក្នុងរយៈ ពេល២សបា្ដហ៍កន្លងមកនេះ ។
រដ្ឋាភិបាល អ៊ីស្រាអែលត្រូវបានសហគមន៍អន្ដរជាតិ ស្ដីបន្ទោសថា បានប្រើកម្លាំងជ្រុលហួស ហេតុក្នុងការបិទខ្ទប់អំពើហិង្សាផុសផុល របស់យុវជនប៉ាឡេស្ទីន ដែលការនេះវា បានបង្ករការលំបាកដល់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនទូទៅ ហើយព្រមទាំងដុតកំហឹង របស់ពួកគេឱ្យរឹតតែក្ដៅងំខ្លាំងឡើងថែម ទៀត ។ សូមបញ្ជាក់ថា កន្លងមក ទីលានវិហារអ៊ិស្លាមបូរាណនេះ តែងតែ ជាចំណុចក្ដៅដែលជះចេញជាអំពើហិង្សា រវាងអ៊ីស្រាអែល និងប៉ាឡេស្ទីន ព្រោះ វាជាទីសក្ការៈបូជារបស់ប្រជាជនអ៊ិៅស្លាម ហើយទីនោះក៏ជាអតីតវិហារបូរាណជាទីសក្ការៈរបស់ប្រជាជនកាន់សាសនាជ្វីហ្វផងដែរ ។
ដើម្បីបញ្ជៀសបញ្ហាការគ្រប់ គ្រងចាត់ចែងទីលានវិហារអ៊ិនស្លាមបូរាណ នេះត្រូវបានប្រគល់ទៅឱ្យមូលនិធិមួយ របស់ប្រទេសហ្សកដានី ក៏ប៉ុន្ដែអ៊ីស្រាអែល ជាអ្នកត្រួតពិនិត្យការចេញចូលទៅមក ៕
ប្រែសម្រួល៖ ម៉ែវ សាធី
