នៅក្នុងតំបន់ឡាបានសៀក ឃុំឡាំងបាង ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី មានស្រះមួយធំ ទំនងជាអាងទឹកបុរាណ ដែលសេសសល់មកពីលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ, ព្រោះស្រះនេះ នៅចំចន្លោះជ្រលងភ្នំ ហើយមានសណ្ឋានមូលដូចបាតខ្ទះ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង ស្រះយក្ខឡោម (ខេត្តរតនគិរី)
ខេត្តកណ្តាល៖ ទីអារាមវត្តចតុទិសនេះបានកកើតឡើងតាំងពីសម័យលង្វែកមកម៉្លេះ។ ប៉ុន្តែអារាមនេះ ត្រូវបានរៀបចំកសាងឡើងវិញ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទអង្គឌួង ក្រោមរាជកិច្ចចាត់ចែងដោយសម្តេចព្រះវររាជិនី ប៉ែន នៅក្នុងរវាង ព.ស២៣៩២ ត្រូវនឹងគ.ស១៨៤៨។ … អានបន្ថែម អានប្រវត្តិហើយមានអារម្មណ៍ស្តាយខ្លាំងណាស់ ព្រះវិហារវត្តចតុទិសដ៏ប្រណីតនៃសំណង់វិហារខ្មែរពីអតីតកាល
នៅក្នុងឃុំស្វាយអង្គ ស្រុកស្វាយរៀង ខេត្តស្វាយរៀង នៅចម្ងាយ ប្រមាណជា ១០ គ.ម. អំពីថ្នល់ជាតិលេខ ១ (គឺថ្នល់ពីភ្នំពេញទៅស្វាយរៀង) … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង ប្រាសាទនៅឃុំស្វាយអង្គ(ខេត្តស្វាយរៀង)
នៅក្នុងឃុំរាក់ជ័យ ស្រុកបាភ្នំ ខេត្តព្រៃវែង មានភូមិមួយដែលនៅខាងលិចគោកសណ្ដែក ចម្ងាយប្រមាណ ៣ គ.ម. គេហៅភូមិនេះថា “កំពង់ខ្សាច់ស” ។ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷ រឿងកំពង់ខ្សាច់ស (នៅខេត្តព្រៃវែង)
នៅខាងលិច នៃក្រុងកំពង់ចាម, តាមដងផ្លូវជាតិលេខ ៧ ទៅពីក្រុងភ្នំពេញ មានប្រាសាទបុរាណមួយ ដែលអ្នកស្រុកសំគាល់ឈ្មោះថា “ប្រាសាទនគរវត្ត” ។ ចម្ងាយចូលពីផ្លូវជាតិ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷ រឿង ប្រាសាទវត្ដនគរ (ខេត្តកំពង់ចាម)
ភ្នំពេញ៖ បើតាមប្រភពពី(វីគីភីឌៀ)បានអោយដឹងថា៖«ប្រាសាទភ្នំជីសូរ»អ្នកកសាងគឺ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១១ (១០០២-១០៥០) ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយព្រហ្មមញ្ញសាសនា ជាស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ មាន ទីតាំងភូមិស្លា ឃុំរៀង … អានបន្ថែម តើប្រាសាទភ្នំជីសូរ កសាងឡើងដោយព្រះមហាក្សត្រអង្គណា ក្នុងការឧទ្ទិសថ្វាយព្រហ្មមញ្ញសាសនា.!
ឈ្មោះភូមិផ្សេងៗ នៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញ សុទ្ធសឹងតែមានប្រវត្តិដើមកំណើត ច្រើនបែបច្រើនយ៉ាងណាស់, ប៉ុន្តែដែលសំខាន់ គឺត្រង់រឿងណាទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រផង ជាបែបនិទានពីរោះស្ដាប់ផង ។ យើងលើកយកមកចុះផ្សាយក្នុងទីនេះ តែរឿងណាដែលមានលំដាប់រឿងវែងឆ្ងាយ, … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង បឹងត្របែក(រាជធានីភ្នំពេញ)
បើគេធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ ១ ពីភ្នំពេញទៅស្វាយរៀង, ដល់ទៅផ្សារតូចមួយ គេហៅថា ផ្សារល្វា ក្នុងឃុំល្វា ស្រុកកំពង់ត្របែក (ព្រៃវែង) ចុះទៅខាងស្ដាំដៃ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង ព្រះពាន់ (នៅខេត្តព្រៃវែង)
ភ្នំពេញ៖ បើតាមអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ – Khmer literature រឿងទុំទាវ បានបង្ហាញលក្ខណៈជាតិដូចតទៅ៖ -តាមរយៈរឿងនេះ អ្នកនិពន្ធបានបង្ហាញពីស្នេហានិងប្រពៃណី នំមិនធំជាងនាឡិ។ … អានបន្ថែម ចូរបង្ហាញលក្ខណៈជាតិតាមរយៈរឿងទុំទាវ?
ភ្នំស្រីវិបុលកេរ្តិ៍ ជាឈ្មោះភ្នំតូចមួយ រាងពងក្រពើ មានកម្ពស់ ប្រមាណជាសាមសិបប្លាយម៉ែត្រ ។ សព្វថ្ងៃភ្នំនេះ ស្ថិតនៅក្នុងឃុំបល្ល័ង្ក ស្រុកសូទ្រនិគម (សៀមរាប) … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿងភ្នំស្រីវិបុលកេរ្ដិ៍
ខេត្តសៀមរាប៖ បើយោងតាមប្រភពកម្ពុជា ដែនដីសុវណ្ណភូមិ បានឱ្យដឹងថា៖ ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ ឬប្រាសាទនាង ១២ គឺជាប្រាសាទដែលស្ថិតនៅក្នុងក្រុងអង្គរធំ ទល់មុខលានជល់ដំរី។ ប្រាសាទនេះមានប្រាង្គចំនួន … អានបន្ថែម តោះស្វែងយល់ពី ប្រាសាទសួព្រ័ត ឬ ប្រសាទនាង ១២
ដោយប្រទេសខ្មែរយើង ជាប្រទេសមានអារ្យធម៌បរិបូណ៌, កាលពីព្រេងនាយ បានជាមានប្រាសាទបុរាណ នៅពាសពេញក្នុងផ្ទៃអាណាចក្រទាំងមូល ។ ក្រៅអំពីខេត្តសៀមរាប ដែលមានបុរាណវត្ថុបែបនេះ ច្រើនជាងគេ, យើងប្រទះឃើញនៅខេត្តដទៃៗ … អានបន្ថែម ព្រេងខ្មែរ÷រឿង ប្រាសាទព្រះធាតុទឹកឆា