នាយករដ្ឋមន្ដ្រីអូស្ដ្រាលីបញ្ជាក់ថា ការដែលចិនបញ្ចប់សកម្មភាពផ្លាស់ប្ដូរទម្រង់នៅដែនសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូងគឺជាការចាំបាច់ដើម្បីកាត់បន្ថយភាព តានតឹង ។
អូស្ដ្រាលី និងញូវហ្សេឡែន នៅថ្ងៃទី ១៩ ខែកុម្ភៈ បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភ ដូចគ្នាពីភាពតានតឹងដែលកំពុងតែកើតឡើងនៅដែនសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូងនាពេលនេះ។ ទន្ទឹមនឹងនោះមេដឹកនាំប្រទេស ទាំងពីរក៏បានអំពាវនាឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធ នៅក្នុងវិវាទនោះស្វែងរកដំណោះស្រាយ ដោយសន្ដិវិធី ។
ការអំពាវនាវរបស់នាយករដ្ឋមន្ដ្រី អូស្ដ្រាលី Malcolm Turnbull ក្រោយ ពេលដែលមានជំនួបពិភាក្សាជាមួយ សមភាគីញូវហ្សេឡែនលោក John key នៅទីក្រុងស៊ីដនី។ ការអំពាវនាវខាង លើកើតឡើងក្រោយពេលដែលចិនបានដាក់ពង្រាយប្រព័ន្ធកាំជ្រួចមីស៊ីលនៅ លើកោះស្ថិតក្នុងដែនអធិបតេយ្យរបស់ វៀតណាម ។
សារព័ត៌មាន AAP បានដកស្រង់ សម្ដីនាយករដ្ឋមន្ដ្រីអូស្ដ្រាលី Turnbull បញ្ជាក់ថា “យើងបានអំពាវនាវដល់ ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់នៅក្នុងវិវាទដែនសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូងមិនត្រូវលុបដី ធ្វើកោះសិប្បនិមិត្ដណាមួយឡើយ និង មិនត្រូវប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធាប្រែក្លាយ ទីនោះទៅជាទីលានប្រយុទ្ធនោះទេ” ។
ចំណែកនាយករដ្ឋមន្ដ្រីញូវហ្សេឡែនវិញបញ្ជាក់ថា ភាពតានតឹងនៅដែន សមុទ្រចិនភាគខាងត្បូងប៉ះពាលយ៉ាងខ្លាំង ដល់ប្រទេសជាច្រើនក្នុងតំបន់ និងលើ ពិភពលោក ក្នុងការចរាចរដឹកទំនិញ នៅលើដែនសមុទ្រនោះ ។
កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៦ សហរដ្ឋអាមេរិកព្រមទាំងសហគមន៍អឺរ៉ុប ផងដែរបានព្រមានប្រទេសចិនថាចាំបាច់ ត្រូវតែគោរពសវនាការរបស់តុលាការ អន្ដរជាតិដែលគ្រោងធ្វើឡើងនៅចុងឆ្នាំ នេះពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿងជម្លោះដែនសមុទ្រ ចិនខាងត្បូងជាមួយប្រទេសហ្វីលីពីន ។
ប្រទេសចិនបានទាមទារស្ទើរតែទាំងមូល តំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងថា ស្ថិត នៅក្នុងដែនអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួនគ្រប់ គ្រង ហើយបានប្រកាសជំទាស់មិនគោ រពតាមឬចូលរួមសវនាការតុលាការ យុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិក្រុងឡាអេពាក់ព័ន្ធ ជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះឡើយ បើទោះបីទីក្រុងប៉េកាំងធ្លាប់ផ្ដល់សច្ចា ប័នលើអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្ដីអំពីច្បាប់សមុទ្រជាមូលដ្ឋានយ៉ាងណាក៏ដោយ ។
លោកស្រី Amy Searight ជំនួយ ការអនុរដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងការពារជាតិអា មេរិកទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីភាគ ខាងត្បូង និងភាគអាគ្នេយ៍បានថ្លែងថា សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប ព្រម ទាំងសម្ពន្ធមិត្ដរបស់ខ្លួនរួមជាមួយអូស្ដ្រា លី ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង បានត្រៀមខ្លួន រួចជាស្រេចនៅក្នុងការធ្វើឱ្យជាក់ច្បាស់ថា ការសម្រេចយ៉ាងណារបស់តុលាការ នោះ ប្រទេសចិនត្រូវតែគោរពតាម បើទោះបីថា ចិនបានចាញ់ក្ដីក៏ដោយ ។
លោកស្រី Amy Searight បានថ្លែង នៅក្នុងសិក្ខាសាលាមួយនៅឯមជ្ឈមណ្ឌល សិក្សាស្រាវជ្រាវអន្ដរជាតិ និងយុទ្ធសាស្ដ្រ ប្រចាំនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនថា “យើង ត្រូវតែមានការត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បី ឱ្យមានសំឡេងខ្លាំង មានភាពសុខដុមជា មួយគ្នា ឈរនៅពីក្រោយប្រទេសហ្វីលី ពីន និងប្រទេសសមាជិកអាស៊ានខ្លះទៀត ដើម្បីបញ្ជាក់ថា នេះជាច្បាប់អន្ដរជាតិវា ជាច្បាប់ដែលមានសារសំខាន់ វាត្រូវ បានគោរពពីបណ្ដាភាគីទាំងអស់” ។
លោកស្រី Searight បានថ្លែងថា នេះ ជាសារមួយផ្ញើទៅកាន់ប្រទេសចិន។ ប្រសិនបើចិនមិនគោរពលទ្ធផលកាត់ក្ដីជាអវិជ្ជមាននោះយើងទាំងអស់គ្នាអាចនឹងជំរុញឱ្យចិនគោរព ។
តុលាការទីក្រុងឡាអេគ្មានអំណាច នៅក្នុងការអនុវត្ដសេចក្ដីសម្រេចរបស់ខ្លួននោះឡើយ ហើយការកាត់ក្ដីរបស់ តុលាការនេះអាចត្រូវបានព្រងើយកន្ដើយ ជាមុន។ ទីក្រុងម៉ានីលបានអះអាងថា តុលាការនេះអាចចេញសេចក្ដីសម្រេចមួយនៅមុនខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ ។
ប្រទេសចិនបាននិងកំពុងមានជម្លោះដែនអធិបតេយ្យនៅសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូងជាមួយបណ្ដាប្រទេសសមាជិកសមា គមអាស៊ាន ក្នុងនោះមានប្រទេសហ្វីលី ពីនជាដើម ។
លោក Klaus Botzet ប្រធានកិច្ច ការនយោបាយរបស់ប្រតិភូសហគមន៍ អឺរ៉ុបនៅក្នុងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនបានបញ្ជាក់ថា វាមានការលំបាកខ្លាំងណាស់ក្នុងការជំទាស់ បដិសេធចំពោះមតិអន្ដរជាតិ ។
សារព័ត៌មាន Fox News បានជូន ដំណឹងដំបូងគេអំពីការដាក់ពង្រាយមីស៊ីល នៅលើកោះ Yongxing ឬកោះព្រៃនៃ ប្រជុំកោះប៉ារ៉ាសែល ក្នុងសមុទ្រចិន ខាងត្បូង។ បន្ទាប់មកទើបមន្ទីរប៉ង់តា ហ្គោននិងក្រសួងការពារជាតិតៃវ៉ាន់ បញ្ជាក់តាមក្រោយ។ បើតាមប្រភពពី អាមេរិកបញ្ជាក់ថា មីស៊ីលពីរគ្រឿង មានកាណុងបាញ់៨ប្រភេទ HQ-9 ជា ប្រព័ន្ធមីស៊ីលការពារអាកាសបាញ់ពីដី បានចម្ងាយ២០០គីឡូម៉ែត្រ ត្រូវបាន យកទៅដាក់ពង្រាយលើកោះយ៉ុងស៊ីង ក្នុងតំបន់ប្រជុំកោះប៉ារ៉ាសែល នៃសមុទ្រ ចិនខាងត្បូងនៅពេលមួយសបា្ដហ៍កន្លង ទៅនេះ។ ប៉ុន្ដែក្រុងប៉េកាំងច្រានចោល ដាច់ខាតព័ត៌មាននេះនិងបានបន្ទោស សារព័ត៌មានបស្ចឹមប្រទេសថា ចេះតែ បង្កើតរឿង។ តៃវ៉ាន់បានខឹងសម្បាខ្លាំង ណាស់ ប៉ុន្ដែបើតាមអ្នកវិភាគ និងអ្នក ឯកទេសបាននិយាយថា នេះមិនមែន ជាលើកទីមួយទេដែលចិនបានចាត់ វិធានការដាក់ពង្រាយមីស៊ីលនៅប្រជុំ កោះប៉ារ៉ាសែល ដែលចិនគ្រប់គ្រងតាំង ពីឆ្នាំ១៩៧៤មក។ ត្រឹមមីស៊ីលបាញ់ ពីដីទំនងជាគ្មានការគំរាមកំហែងអ្វីខ្លាំង ទេ។ ក្នុងពេលដែលសមាជិកអាស៊ាន មានជាប់ជម្លោះដែនដីជាមួយចិនស្វែងរកការគាំទ្រពីអាមេរិក នៅអាមេរិក ចិនក៏ទំនងជាត្រូវការបញ្ចេញចម្លើយ តបវិញតាមរយៈការដាក់ពង្រាយមីស៊ីល ដើម្បីបញ្ជាក់ពីសេរីភាពនិងភាពជាអ្នក គ្រប់គ្រងតែម្នាក់ឯងលើតំបន់សមុទ្រ ចិនខាងត្បូង ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន-អាមេរិក សម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងគ្នាពង្រឹងពង្រីកភាពជាដៃគូគ្នារវាងអាស៊ាននឹង អាមេរិកមែន ក៏ប៉ុន្ដែគោលគំនិតសំខាន់ៗ របស់លោក អូបាម៉ា គឺការឱបក្រសោប អាស៊ានដើម្បីទប់មហិច្ឆតាចិន និងដើម្បី បន្ធូរបន្ថយសម្ពាធដែលបង្កឡើងដោយជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ សមុទ្រ ចិនខាងត្បូងដែលជាផ្លូវចរាចរណ៍អន្ដរ ជាតិដ៏សំខាន់តំណាងឱ្យ៤០ភាគរយនៃ សកម្មភាពផ្លូវសមុទ្រពិភពលោក ៕
ប្រែសម្រួល៖ ម៉ែវ សាធី
