សហរដ្ឋអាមេរិក៖ មន្ត្រីការពារជាតិអាមេរិក បានស្នើរដល់កោះតៃវ៉ាន់ ឲ្យបង្កើនមូលនិធិការពារជាតិដើម្បីធ្វើឲ្យកម្លាំង ការពារប្រទេសនេះកាន់តែខ្លាំងជាងមុនទប់ទល់និងការគំរាមកំហែងពីប្រទេសចិន។
មានប្រសាសន៍នៅក្នុង កិច្ចប្រជុំស្តីពីពាណិជ្ជកម្ម អាមេរិក តៃវ៉ាន់ ដែលរៀបចំឡើងនៅទីក្រុង Annapolis រដ្ឋ ម៉ារីឡែន លោក David Helvey ជំនួយការរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក ទទួលបន្ទុកអាស៊ី បានបញ្ជាក់ថា ចិនកំពុងព្យាយាម ធ្វើឲ្យកោះតៃវ៉ាន់ស្ថិតនៅឯកោលើឆាកអន្តរជាតិ និងបង្កើនសកម្មភាពយោធានៅជុំវិញកោះតៃវ៉ាន់ ។ទាំងនោះហើយធ្វើឲ្យការខិតខំរបស់កោះតៃវ៉ាន់ ត្រូវធ្លាក់ចុះ លើកលែងតែការបង្កើនមូលនិធីការពារជាតិ ទើប អាច បន្តទប់ទល់ជាមួយចិនបាន ។
លោកបន្តទៀតថា តៃវ៉ាន់ចាំបាច់ត្រូវតែបង្កើនសមត្ថភាពការពារ ដោយបំពាក់សព្វាវុធទំនើប ៗ ក្នុងនោះមាន យន្តហោះចម្បាំង យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់ រយៈចម្ងាយឆ្ងាយ។ នៅពេលនេះចិនកំពុងតែបំផ្លាញ ទម្រង់មិនប្រើប្រាស់យោធាដែលមាន មកតាំងពី ឆ្នាំ១៩៤៩។
ការបង្កើនមូលនិធិរបស់តៃវ៉ាន់ នឹងធ្វើឲ្យអាមេរិក ទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើនជាងគេ ដោយអាមេរិក បានលក់អាវុធជាច្រើនទៅឲ្យកោះតៃវ៉ាន់ ។ជាមួយគ្នានោះអាមេរិក និងប្រើប្រាស់កោះតៃវ៉ាន់ដើម្បីទប់ទល់ជាមួយចិន ក្នុងពេលដែលចិន បង្កើនសមត្ថភាពយោធា កាន់តែខ្លាំងឡើង គំរាមកំហែងដល់មហាអំណាចទីមួយអាមេរិក ។
កន្លងមកប្រធានាធិបតីអាមេរិក បានប្រកាសដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងបរមាណូជាមួយរុស្ស៊ី ដោយសារតែចិន ។ អាមេរិក បានបញ្ជាក់ថា ចិន មានសេរីភាពនៅក្នុងការផលិត អាវុធ ចំណែកអាមេរិកត្រូវចងជាប់ដោយសន្ធិសញ្ញា អាវុធដែលហួសសម័យនោះ។
ការដកខ្លួនចេញពីសន្ធិសញ្ញាអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ INF ដើម្បីទប់ទល់ជាមួយចិន នោះនឹងបង្ករឲ្យពិភពលោក ប្រឈមនិងវិបត្តិជាទ្រង់ទ្រាយធំ ឈានដល់សង្គ្រាម លោកលើកទី៣ ។
បន្ទាប់ពីប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក ដូណាល់ ត្រាំ ព្រមានដកទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty (INF) ជាមួយរុស្ស៊ី អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិក និងអ្នកជំនាញ បានព្រមានជាបន្តបន្ទាប់ថា សង្រ្គាមអាចនឹងផ្ទុះឡើង។ តើសង្រ្គាមលោកលើកទី ៣ អាចនឹងផ្ទុះឡើងដែរ ឬទេ?
* តើសង្រ្គាមរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន អាចនឹងផ្ទុះឡើងនៅរយៈពេលពី ១០ ទៅ ១៥ឆ្នាំខាងមុខ?
ការព្រមានបែបនេះធ្វើឡើងដោយអតីតមេបញ្ជាការអាមេរិក ប្រចាំតំបន់អឺរ៉ុប លោក ប៊ិន ហូដស៍ (Ben Hodges) នាឱកាសដែលបានចូលរួមក្នុងវេទិកាសន្តិសុខ ក្នុងទីក្រុងវ៉ាសូវី ប្រទេសប៉ូឡូញ កាលពីសប្ដាហ៍មុន។ លោក Hodges បានជម្រុញឱ្យបណ្ដាប្រទេសអឺរ៉ុបទាំងអស់ ពង្រឹងសមត្ថភាពយោធារបស់ខ្លួន ដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិកមិនអាចការពារពួកគេ ខណៈកំពុងប្រឈមមុខជាមួយចិន និងរុស្ស៊ីផងក្នុងពេលតែមួយបានឡើយ។
«សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវការសម្ព័ន្ធមិត្តអឺរ៉ុបដែលរឹងមំា… ហើយខ្ញុំគិតថា នៅរយៈពេល ១៥ឆ្នាំ
ខាងមុខ សង្រ្គាមជាមួយចិនអាចនឹងផ្ទុះឡើងដោយជៀសមិនរួចក៏ថាបាន»។ នេះគឺជាការលើកឡើងរបស់លោក Ben Hodges។
* តើចិនកំពុងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់សង្រ្គាម?
ខណៈកំពុងមានភាពតានតឹងនៅក្នុងតំបន់ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ជាពិសេសនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រធានាធិបតីចិនលោក ស៊ី ជិនពីង កាលពីសប្ដាហ៍មុន បានប្រាប់យោធាចិនទាំងអស់ឱ្យត្រៀមខ្លួនសម្រាប់សង្រ្គាម។ លោក ស៊ី បានគូសបញ្ជាក់ប្រាប់យោធា ទទួលបន្ទុករក្សាស្ថេរភាព នៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងដូច្នេះថា «យើងត្រូវតែពង្រឹង និងបង្កើនសមយុទ្ធបែបប្រយុទ្ធ សមយុទ្ធរួមគ្នា និងសមយុទ្ធប្រឈមមុខដាក់គ្នា ដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពយោធារបស់យើង និងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់សង្រ្គាម»។
* តើរុស្ស៊ីក៏កំពុងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់សង្រ្គាមដែរឬ?
នាយកនៃនាយកដ្ឋានមិនរីកសាយអាវុធ និងគ្រប់គ្រងអាវុធនៃក្រសួងបរទេសរុស្ស៊ី លោក អាន់ដ្រៃ បេលួសូវ (Andrey Belousov) បានអះអាងថា ទីក្រុងម៉ូស្គូកំពុងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់សង្រ្គាម ហើយការលើកឡើងបែបនេះ ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការអះអាងរបស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ដែលថា រុស្ស៊ីកំពុងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់សង្រ្គាម។ «នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនាពេលថ្មីៗនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកបានសន្មត់ថា រុស្ស៊ីកំពុងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់សង្រ្គាម… ពិតណាស់ យើងពិតជាកំពុងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់សង្រ្គាម ហើយនេះជាអ្វីដែលខ្ញុចង់និយាយ»។ នេះបើតាម លោក Belousov។
* តើតួកគី និងក្រិក ព្រមានអំពីសង្រ្គាមដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក?
លោក យីជីត ប៊ូឡុត (Yigit Bulut) ដែលជាទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់របស់ប្រធានាធិបតីតួកគីលោក អឺដូហា្កន់ បានកត់សម្គាលថា តួកគីបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេច ដើម្បីទប់ទល់នឹងការឈ្លានពានរបស់ក្រិក ហើយក្រិកអាចនឹងរងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរត្រឹមរយៈពេលតែបី ឬបួនម៉ោងប៉ុណ្ណោះ បើហ៊ានធ្វើសង្រ្គាមប្រឆាំងនឹងតួកគី។
លោក Bulut បានគូសបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា «ក្រិកអាចនឹងត្រូវប្រឈមមុខនឹងគ្រោះមហន្តរាយ ត្រឹមតែរយៈពេលបីទៅបួនម៉ោង បើសិនហ៊ានធ្វើសង្រ្គាមប្រឆាំងនឹងតួកគី»។ ការលើកឡើងបែបនេះរបស់លោក Bulut ធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីឧប្បដិហេតុមួយផ្ទុះឡើងរវាងនាវាចម្បាំងក្រិក និងនាវាស្រាវជ្រាវ និងរុករករបស់តួកគីនាពេលថ្មីៗនេះ៕
ម៉ែវ សាធី
