នៅក្នុងឃុំត្រពាំងឫស្សី ស្រុកកំពង់ស្វាយ ខេត្តកំពង់ធំ មានភូមិមួយ ឈ្មោះភូមិស្ដីបិទមាស តាំងនៅតាមមាត់ស្ទឹង។ បានជាមាននាមថា ភូមិស្ដីបិទមាស ដោយមានរឿងព្រេងដំណាលថា កាលកន្លងជាយូរអង្វែងឆ្នាំមកហើយ … អានបន្ថែម ប្រវត្តិនិងរឿងនិទាន ភូមិបិទមាស
មាននិទានមួយថា មានបុរស ២ នាក់នៅត្រើយស្ទឹងម្ខាងម្នាក់ ។ បុរសម្នាក់ម្ដាយស្លាប់, បុរសម្នាក់ភ្លើងឆេះផ្ទះ ។ បុរសម្ដាយស្លាប់រត់ទៅរកម្ដាយ, បុរសភ្លើងឆេះផ្ទះ … អានបន្ថែម រឿងព្រេងខ្មែរ÷ រឿង បុរស២នាក់មានគ្រោះថ្នាក់
ភ្នំជីសូរគឺជាភ្នំមួយ និងជាកន្លែងប្រវតិ្តសាស្រ្តមួយដែលស្ថិតក្នុងភូមិស្លាឃុំរវៀងស្រុកសំរោងខេត្តតាកែវ មានចម្ងាយប្រហែល ៦២ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងរាជធានីភ្នំពេញ ឬ ២៧គីឡូម៉ែត្រខាងជើង ទីរួម ខេត្ត តាកែវ។ … អានបន្ថែម ប្រវត្តិនិងរឿងនិទាន ប្រាសាទភ្នំជីសូរ
យោងតាមការស្រាវជ្រាវដោយលោក វ៉ាន់ វី បានពណ៌នាថា នៅសម័យបុរេប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺពេលដែលពុំទាន់មានពាក្យ«ភូមិ»នៅឡើយ មនុស្សដំបូងប្រហែលជាបានមកតាំងលំនៅក្នុងរូងភ្នំ។ អ្នកស្រាវជ្រាវរកឃើញថា មានមនុស្សបានមករស់ក្នុងប្រទេសខ្មែរ នៅល្អាងស្ពានដែលជាកន្លែងមួយស្ថិតនៅជិតក្រុងបាត់ដំបងចាប់តាំងពីប្រហែល៤២០០ឆ្នាំមុនគ្រិស្តសករាជ(អៀន … អានបន្ថែម ប្រវត្ត្តិភូមិ.ឃុំ ស្រុកខ្មែរ÷ ប្រវត្តិខ្លះៗអំពីការបង្កើតភូមិនៅស្រុកខ្មែរ
មានពេលមួយ ប្រាជ្ញា សំណាងនិង ផលទាំង ៣នាក់បានមកប្រជុំគ្នា ប្រាជ្ញាអាងអួតឡើងថា ប្រាជ្ញាមានរិទ្ធិពូកែជាងសំណាងនឹងផល សំណាងអាងអួតឡើងថា សំណាងថាមានរិទ្ធិធំពូកែជាងប្រាជ្ញានឹងផល ផលអាងអួតឡើងថា … អានបន្ថែម រឿងនិទានខ្មែរ÷រឿង ប្រាជ្ញា សំណាង ផល ទាំងបីអួតសព្វខ្លួន
ប្រវត្តិសត្វដំរី ដែលអ្នកនិពន្ធពណ៌នាពេលនេះជារឿងរ៉ាវ ជូនអស់លោក-អ្នកស្តាប់ ដូចមានតទៅនេះ ជាការពិតមែនឬពុំពិតនោះ ខ្ញុំពុំអាចនឹងរ៉ាប់រងបានទេ ព្រោះជារឿងគ្មានគោលចារិកគ្មានសមុដ្ឋាននៃប្រវត្តិហេតុដ៏សមគួរនឹងលើកយកមកជាបន្ទាល់, តែខ្ញុំនឹងអត់ទ្រាំមិនតែងរឿងនេះ ឡើងពុំបាន ព្រោះជាអ្នករក្សាដំរីច្រើនមានសេចក្ដីយល់ផ្សេងៗគ្នា ហេតុនេះ … អានបន្ថែម រឿងនិទានខ្មែរ÷ប្រវត្តិនៃសត្វដំរី
មានសេចក្ដីដំណាលថា កាលពីសម័យបុរាណ មានមាណពម្នាក់ជាមនុស្សឆោតល្ងង់ហើយអៀនខ្មាសណាស់ បើមានញាតិមិត្រប្រុសស្រីចួបជុំលេងសើចសប្បាយត្រង់កន្លែងណា មិនហ៊ានចូលទៅកាន់ទីនោះទេ ព្រោះគេចេះតែចំអែចំអន់លើកទុកលើកដាក់លើនាងនេះនាងនោះ ។ ពេលប្រជុំធំ ៗ ដូចជាពេលបុណ្យទាននៅវត្តវ៉ា … អានបន្ថែម រឿងនិទានខ្មែរ÷ រឿង មាណពមិនចេះដេកប្រជ្រៀត
កាលពីព្រេងនាយ មានតាចាស់នឹងយាយចាស់ ពីរនាក់ប្ដីប្រពន្ធជាអ្នកក្រីក្របំផុតបានសង់ខ្ទមមួយតូចនៅទៀបមាត់សមុទ្រ អស់កាលជាយូរចំនួន ៣៣ ឆ្នាំមកហើយ ។ តាចាស់នោះឯងតែងរកចិញ្ចឹមជីវិតដោយការនេសាទត្រីគឺបង់សំណាញ់ជាប្រក្រតី ។ ឯយាយចាស់ជាអ្នកប្រកបការកាប់ព្រាល … អានបន្ថែម រឿងនិទានខ្មែរ÷រឿង ត្រីមាស
មានរឿងមួយដំណាលថា មានចៅម្នាក់កើតនៅក្នុងត្រកូលអ្នកធុនល្មមមួយនៅទីជនបទ ។ ចៅនោះជាក្មេងល្ងង់ហួសពេកណាស់ ខាងផ្នែកបញ្ញាស្មារតី សូម្បីតែអ្វី ៗ ដែលសាមញ្ញ ងាយស្រួលបំផុតក្ដី ក៏វាមិនអាចកើតឃើញ … អានបន្ថែម រឿងព្រេងខ្មែរ÷រឿងចៅល្ងង់សព្វជាតិ
មានសត្វខ្លាមួយ ដើរស្វែងរកស៊ីតាមទម្លាប់វា លុះដើរទៅប្រទះនឹងសត្វគីង្គក់មួយកំពុងលោតផ្លោត ៗ ក៏ស្រែកសួរទៅថា «យើ ! បងម៉ាំងកាយេ (ខ្លះហៅថាមាំងកាជា) ឯងដើររកស៊ីអ្វីហ្នឹង ?» ។ … អានបន្ថែម រឿងព្រេងខ្មែរ÷រឿង ខ្លាចាញ់ប្រាជ្ញាគីង្គក់និងអណ្ដើក
ប្រាសាទលលៃស្ថិតនៅខាងជើងផ្លូវជាតិលេខ៦(សៀមរាប- ភ្នំពេញ) ត្រង់បង្គោលគីឡូម៉ែត្រលេខ១៣ បត់ចុះចម្ងាយ ៥០០ម៉ែត្រពីផ្លូវជាតិ ក្នុងភូមិលលៃ ឃុំប្រាសាទបាគង ស្រុកប្រាសាទបាគង ខេត្តសៀមរាប។ ប្រាសាទលលៃកសាងនៅចុងសតវត្សទី៩ … អានបន្ថែម ប្រវត្តិប្រាសាទខ្មែរ÷ប្រាសាទលលៃ នៃរាជធានីបុរាណហរិហរាល័យ
ព្រះមហាមាលា គឺជាគ្រឿងប្រដាប់ព្រះសិរដ៏សំខាន់មួយរបស់ ព្រះករុណា ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជាយើង ស្ថិតក្នុងចំណោមគ្រឿងប្រដាប់ព្រះសិរសំខាន់ៗដ៏ទៃទៀតមានដូចជា ព្រះមហាមកុដរាជ្យ ព្រះមហាជដាបញ្ចកុដ និងព្រះមាលាទ្រង់ប្រពាសជាដើម។ នៅដើមសម័យអាណានិគម ដោយកាលណោះនៅតំបន់អ៊ឺរ៉ុបជាសម័យដែលគេនិយមប្រើប្រាស់មួកជាទីបំផុតដើម្បីសម្គាល់ជាភាពថ្លៃថ្នូរ … អានបន្ថែម អំពី «ព្រះមហាមាលា»